Ένα από τα πιο <<διάσημα>> συναισθήματα(το δεύτερο μάλλον, μετά τον έρωτα) των ημερών μας, είναι το άγχος. Καθημερινά ακούμε για ανθρώπους που ταλαιπωρούνται από το άγχος, για το πώς το άγχος εισβάλλει στη ζωή μας και για τρόπους να απαλαγούμε από αυτό. Στη σημερινή μου ανάρτηση, με αφορμή και μία σχετική εργασία που ανέλαβα στο μάθημα της αναπτυξιακής ψυχολογίας, θα μιλήσω για όλα αυτά, αλλά θα κάνω και μια κριτική εξέταση των πρακτικών συνεπειών αυτού του συναισθήματος.
Ας αρχίσω λοιπόν, λέγοντας τι πραγματικά είναι το άγχος. Στο 3ο ψυχολογικό δοκίμιο, είχα μιλήσει για την ελπίδα και το φόβο. Είχα πει ότι ελπίδα είναι η πίστη να κερδίσουμε ή να διατηρήσουμε κάτι που θέλουμε, ενώ ο φόβος είναι η πίστη ότι κινδυνεύουμε να χάσουμε ή να μην κερδίσουμε κάτι που θέλουμε(ή να κερδίσουμε κάτι που δεν θέλουμε). Το άγχος, έχει να κάνει με το φόβο. Άγχος είναι η έντονη πίστη ότι θα χάσουμε ή δεν θα κερδίσουμε κάτι επιθυμητό. Θα μπορούσαμε επομένως να πούμε, ότι το άγχος είναι το παράγωγο συναίσθημα δύο άλλων συναισθημάτων, του φόβου και της απαισιοδοξίας(αναφέρομαι εδώ στην απαισιοδοξία ως συναίσθημα κι όχι ως χαρακτηριστικό). Όταν γινόμαστε πολύ απαισιόδοξοι, τότε αισθανόμαστε ότι είναι πολύ πιθανό να χάσουμε/μην κερδίσουμε κάτι που θέλουμε, κι έτσι αγχωνόμαστε. Υπάρχει μία διάκριση σχετικά με το άγχος, στο οποίο αποδίδονται δύο μορφές: το άγχος ως χαρακτηριστικό(trait anxiety) και το καταστασιακό άγχος(state anxiety).
Ας αρχίσουμε από το πρώτο, το άγχος ως χαρακτηριστικό(trait anxiety). Το άγχος ως χαρακτηριστικό αφορά μια κατάσταση κατά την οποία ένα άτομο γενικά είναι πολύ αγχώδες και ταράσσεται γενικά πολύ εύκολα. Ακόμα κι απλά(για τους άλλους) πράγματα το πιέζουν και του δημιουργούν αισθήματα ανασφάλειας κι αβεβαιότητας. Επίσης(και βασικότερα) το άτομο νοιώθει άγχος σχεδόν κάθε μέρα, σχεδόν συνέχεια. Υπάρχουν πολλά συμπτώματα για αυτό το χαρακτηριστικό. Διαταραχές στη διατροφή, στον ύπνο, αδυναμία χαλάρωσης κι άντλησης ευχαρίστησης, αίσθημα μοναξιάς, αδυναμίας κι απειλής, έλλειψη επιείκειας στις κρίσεις, τόσο προς τους άλλους, όσο και προς τον εαυτό και συχνή αντιμετώπιση καταστασιακού, επίσης, άγχους είναι τα κυριότερα. Φυσικά ένα άτομο που χαρακτηρίζεται από όλα αυτά, αντιμετωπίζει μεγάλα προβλήματα στη ζωή του. Αδυνατεί να νοιώσει χαρούμενος κι ικανοποιημένος, αφιερώνει σχεδόν όλο του το χρόνο στη δουλειά, χαλάει τις σχέσεις του με τους άλλους, ενώ, αργά ή γρήγορα, αρρωσταίνει κιόλας(φυσική αντίδραση του σώματος στην κακοποίηση-αυτοάνοσα νοσήματα). Είναι νομίζω περιττό να πω ότι αυτό είναι ένα χαρακτηριστικό, το οποίο κάποιος πρέπει να διαγράψει, όσο νωρίτερα μπορεί, αφού διαφορετικά θα τον καταστρέψει. Τρόπους αντιμετώπισης θα αναφέρω παρακάτω.
Η δεύτερη μορφή άγχους είναι το στρες ή καταστασιακό άγχος(state anxiety). Το καταστασιακό άγχος αφορά όλους τους ανθρώπους, τουλάχιστον όσους έχουν επαφή με το περιβάλλον. Είναι το αίσθημα που νοιώθουμε σε μια ζόρικη κατάσταση, όταν νοιώθουμε ότι απειλείται κάτι πολύ σοβαρό για μας(πχ αν πάρει φωτιά το σπίτι μας). Αυτό το αίσθημα κρατάει όσο κρατάει κι η απειλή και αφορά μόνο αυτή, δεν γενικεύεται, όπως το άγχος ως χαρακτηριστικό που έχει μικρές ή μεγάλες εκφάνσεις σε κάθε συμπεριφορά του ατόμου. Το στρες είναι ένα συναίσθημα που έχει πολλές σωματικές εκφάνσεις, όπως αύξηση καρδιακών παλμών, πίεσης του αίματος, ρυθμού της αναπνοής και κάποιες ακόμα, όπως εφίδρωση, μούδιασμα, ασυνήθιστη εγρήγορση, κοκκίνισμα, θολούρα στην όραση, τρέμουλο, ζάλη και κόμπιασμα. Φυσικά, όλα αυτά, συντελούν στην ετοιμότητα και την υψηλότερη απόδοση του σώματος στην προσπάθεια για αντιμετώπιση της απειλής, έχουν όμως επίπτωση στη λειτουργία του νου, ο οποίος, κάτω από τέτοια πίεση, τόσο εξωτερική, όσο κι εσωτερική, αδυνατεί να δουλέψει καλά. Άτομα που χαρακτηρίζονται από άγχος(όταν λέω άγχος, εννοώ το άγχος ως χαρακτηριστικό, στο καταστασιακό αναφέρομαι με τη λέξη στρες), βιώνουν πολύ συχνότερα και πολύ εντονότερα το στρες. Αυτό έχει σοβαρές επιπτώσεις για την υγεία τους, αφού η μακροχρόνια-τακτική αντίδραση του σώματος με τον τρόπο που ανέφερα παραπάνω, έχει σε βάθος χρόνου αποτελέσματα όπως πόνοι στο κεφάλι, στον αυχένα, στην πλάτη, κόπωση, εξασθένιση καρδιάς και ανοσοποιητικού συστήματος, ενώ πολύ συχνά εμφανίζονται και τα (αυτοάνοσα)ψυχοσωματικά νοσήματα, που είναι αποτελέσματα της αλληλεπίδρασης ψυχολογικών και σωματικών διαταραχών, όπως είναι πχ το έλκος στομάχου κι η αθρίτιδα). Κι αυτός είναι βέβαια ο λόγος, που πρέπει κάποιος να απαλαγεί από το άγχος, καθώς το άγχος είναι αυτό που καθιστά το στρες επικίνδυνο, αφού ο άνθρωπος το βιώνει σε υπερβολικό βαθμό. Τα μη αγχώδη άτομα, επωφελούνται από το στρες, όταν προκύπτει αυτό, αφού αυτό τα βοηθάει να αντιμετωπίσουν τις λεγόμενες <<καταστάσεις εκτάκτου ανάγκης>>(μόνο σε αυτές πρέπει να υπάρχει το στρες, για τις πιο ασήμαντες δεν αξίζει) και να επιβιώσουν.
Και από τη στιγμή που άγχος και στρες είναι δύο διαφορετικά πράγματα, είναι λογικό να υπάρχουν και διαφορετικοί τρόποι αντιμετώπισης του καθενός. Όσον αφορά το μεν άγχος, το βασικό που πρέπει να κάνει ο άνθρωπος που πάσχει από αυτό είναι, όπως προκύπτει κι από όσα είπα στην αρχή, να γίνει πιο αισιόδοξος. Να πιστέψει ότι θα τα καταφέρει, τόσο να απαλλαγεί από το άγχος, όσο και στις δραστηριότητες που τον αγχώνουν. Αν δεν το κάνει αυτό, τότε δεν έχει νόημα να κάνει κι όλα όσα θα προτείνω παρακάτω. Η πίστη είναι το παν. Από κει και πέρα, υπάρχουν ακόμα μερικές ιδέες που μπορούν να βοηθήσουν έναν άνθρωπο να απαλλαγεί(που είναι και το επιθυμητό) ή έστω να μειώσει το άγχος του. Μια πολύ καλή είναι να αγαπήσει ο άνθρωπος την καθημερινότητά του, έστω κι αν αυτή έχει(που σίγουρα θα έχει κάποιες) ατέλειες. Φυσικά, όχι σε σημείο που να μην προσπαθεί καθόλου για να τη βελτιώσει, αλλά τόσο ώστε να μην αγχώνεται για το ότι ίσως αποτύχει να το καταφέρει αυτό(να τη βελτιώσει). Επίσης, μια ακόμα καλή ιδέα είναι να αποκτήσει το άτομο ένα χόμπι(ή, αν έχει κάποιο από παλιά, να ξαναρχίσει να ασχολείται με αυτό) ή ένα κατοικίδιο. Γενικά, να έχει και κάτι άλλο να κάνει. Κάτι που να το χαλαρώνει, να του δημιουργεί ευχάριστα συναισθήματα, και βασικά, να τον απελευθερώνει από τη συνεχή σκέψη των πραγμάτων που τον αγχώνουν(αν τα σκέφτεται συνεχώς, μεγαλώνει και το άγχος που νοιώθει-επομένως πρέπει να μη γίνεται αυτό, να απασχολεί και με άλλα πράγματα το μυαλό του). Κάτι πολύ σημαντικό είναι και το εξής: να αποφεύγει το άτομο, όσο αυτό είναι δυνατόν, να συναναστρέφεται άλλα άτομα που είναι αγχώδη, ειδικά αν έχουν τις ίδιες ανησυχίες με αυτό, μιας κι είναι σχεδόν σίγουρο ότι τα άτομα αυτά του μεταδίδουν ακόμα περισσότερο άγχος. Ακόμα, επιβάλλεται κάποιος να κοιμάται σωστά. Σωστά σημαίνει α)όχι λιγότερο από 8 ώρες, β)να μην κοιμάται μετά τις 12-1 το πολύ και να μην ξυπνάει πριν τις 7.30 και γ)να αποβάλλει τις έγνοιες του πριν πέσει για ύπνο. Τέλος, πρέπει κάποιος να μάθει να αντιμετωπίζει τα πράγματα με θετική-σωστή διάθεση. Αυτό, σημαίνει 4 πράγματα. Πρώτον, να αντιμετωπίζει τα προβλήματα ένα-ένα και με σταδιακό τρόπο(βήμα-βήμα το κάθε ένα), όχι να τα αφήνει να πέφτουν πάνω του σαν μια καταιγίδα. Δεύτερον, να έχει υπομονή και να μην είναι πολύ αυστηρός με τον εαυτό του. Τρίτον, να πιστεύει στις δυνατότητές του, να πιστεύει ότι είναι επαρκώς καταρτισμένος για να πετύχει. Να καταλάβει ότι η επιτυχία δεν είναι συνυφασμένη με την εξάντληση και την υπερπροσπάθεια. Τέταρτον, να καταλάβει ότι ενδεχόμενη αποτυχία δεν σημαίνει και το τέλος του κόσμου(στο 99% των περιπτώσεων, τουλάχιστον). Αν κάποιος προσπαθήσει να τα κάνει όλα αυτά, ή τα περισσότερα(φυσικά δεν είναι μόνο αυτά, υπάρχουν κι άλλα, αλλά έγραψα μόνο όσα θεωρώ σημαντικότερα για λόγους οικονομίας χώρου και κυρίως χρόνου) και παρ'όλ'αυτά δεν καταφέρει να απαλαγεί από το άγχος, τότε, το καλύτερο που έχει να κάνει, είναι να επισκεφτεί κάποιον ψυχολόγο.
Όσον αφορά το στρες, προτείνω 2 προσεγγίσεις. Η πρώτη αφορά στρεσογόνα θέματα-επείγοντα(όπως αυτό που είπα παραπάνω, να πιάσει φωτιά το σπίτι κάποιου). Τότε απαιτείται μια άμεση δράση, και δεν θα ήταν φυσικά έξυπνο κάποιος να κωλυσιεργήσει. Το μόνο που προτείνω σε τέτοιες περιπτώσεις, είναι να μην πανικοβληθεί το άτομο(σημαντικό είναι να ελέγξει την αναπνοή του, δηλαδή να αναπνέει κανονικά), να ενεργήσει ψύχραιμα, πιστεύοντας ξεκάθαρα ότι θα τα καταφέρει. Όσον αφορά όμως τις λιγότερο(ή ελάχιστα) επείγουσες καταστάσεις(πχ χαμηλή συγκέντρωση μορίων και κίνδυνος για κάποιον να μην μπει στη σχολή που θέλει), τότε φυσικά υπάρχουν πολλοί τρόποι καταπολέμησης του στρες. Σε πρώτη φάση, προτείνω, κάποιος να αποβάλει κάθε σκέψη από το μυαλό του για 1-2 λεπτά(κι εδώ θα προτείνω να ελέγξει κάποιος την αναπνοή του) και στη συνέχεια να σκεφτεί ότι όλα πάνε(ή θα πάνε) καλά. Ότι είναι αρκετά δυνατός κι ικανός ώστε να τα καταφέρει(θα βοηθούσε να σκεφτεί παρόμοιες ή εξίσου δύσκολες καταστάσεις που είχαν για αυτόν αίσια έκβαση). Αν δεν καταφέρει να πείσει τον εαυτό του όμως(αν κάτι είναι πολύ δύσκολο ή κι αδύνατον να το πετύχει), τότε θα ήταν καλό να σκεφτεί πόσα άλλα πράγματα έχει στη ζωή του(θα ήταν καλή ιδέα να φτιάξει και μια λίστα), κι ότι αξίζει να ζει για αυτά, ακόμα κι αν κάτι άλλο (νομίζει ότι)το έχασε/δεν κατάφερε να το κερδίσει. Πέρα από αυτά, που είναι τα <<πρωτεύοντα>>, υπάρχουν και κάποια δευτερεύοντα πράγματα που μπορεί να κάνει κανείς. Αρχικά, είναι πολύ καλό και χρήσιμο να έρθει σε επαφή με κάποιο αγαπημένο πρόσωπο, που του προκαλεί κι αίσθημα ασφάλειας και σιγουριάς. Να κοιτάξει στα μάτια του και να συζητήσει μαζί του πρόβλημά του. Επίσης, μια καλή ιδέα θα είναι να προσπαθήσει κάποιος να <<αναλύσει>> το γεγονός που του προκάλεσε στρες, να το <<σπάσει>> σε μικρότερα επιμέρους κομμάτια(έτσι θα πάψει να του φαίνεται τόσο μεγάλο και περίπλοκο, και να τον τρομάζει), και γιατί όχι, να το <<κοροϊδέψει>>, να προσπαθήσει να το μειώσει, έτσι ώστε να αισθανθεί δυνατός απέναντί του(αυτό γενικά δεν είναι καλή στρατηγική, στην περίπτωση αντιμετώπισης του στρες όμως, βοηθάει, τουλάχιστον στην αρχή, όσο χρειάζεται για να ηρεμήσει το άτομο). Τα δύο τελευταία που ανέφερα, μπορούν να βοηθήσουν και στην αντιμετώπιση του άγχους. Τέλος, μπορεί κάποιος να κάνει κάτι που τον ηρεμεί(πχ να ακούσει ήρεμη μουσική) ή και να απομονωθεί εντελώς, από κάθε αισθητηριακό ερέθισμα, οπτικό, ακουστικό, οσφρητικό, γευστικό, ώστε να χαλαρώσει.
Διάβασα πρόσφατα και για μια τακτική αντιμετώπισης του στρες που δρα όχι στο μυαλό ή την ψυχή, αλλά στο σώμα. Λέγεται πιεσοθεραπεία. Δεν την έχω δοκιμάσει, αλλά την βάζω εδώ, ώστε να την δοκιμάσει κάποιος, αν θέλει.
Ας αρχίσω λοιπόν, λέγοντας τι πραγματικά είναι το άγχος. Στο 3ο ψυχολογικό δοκίμιο, είχα μιλήσει για την ελπίδα και το φόβο. Είχα πει ότι ελπίδα είναι η πίστη να κερδίσουμε ή να διατηρήσουμε κάτι που θέλουμε, ενώ ο φόβος είναι η πίστη ότι κινδυνεύουμε να χάσουμε ή να μην κερδίσουμε κάτι που θέλουμε(ή να κερδίσουμε κάτι που δεν θέλουμε). Το άγχος, έχει να κάνει με το φόβο. Άγχος είναι η έντονη πίστη ότι θα χάσουμε ή δεν θα κερδίσουμε κάτι επιθυμητό. Θα μπορούσαμε επομένως να πούμε, ότι το άγχος είναι το παράγωγο συναίσθημα δύο άλλων συναισθημάτων, του φόβου και της απαισιοδοξίας(αναφέρομαι εδώ στην απαισιοδοξία ως συναίσθημα κι όχι ως χαρακτηριστικό). Όταν γινόμαστε πολύ απαισιόδοξοι, τότε αισθανόμαστε ότι είναι πολύ πιθανό να χάσουμε/μην κερδίσουμε κάτι που θέλουμε, κι έτσι αγχωνόμαστε. Υπάρχει μία διάκριση σχετικά με το άγχος, στο οποίο αποδίδονται δύο μορφές: το άγχος ως χαρακτηριστικό(trait anxiety) και το καταστασιακό άγχος(state anxiety).
Ας αρχίσουμε από το πρώτο, το άγχος ως χαρακτηριστικό(trait anxiety). Το άγχος ως χαρακτηριστικό αφορά μια κατάσταση κατά την οποία ένα άτομο γενικά είναι πολύ αγχώδες και ταράσσεται γενικά πολύ εύκολα. Ακόμα κι απλά(για τους άλλους) πράγματα το πιέζουν και του δημιουργούν αισθήματα ανασφάλειας κι αβεβαιότητας. Επίσης(και βασικότερα) το άτομο νοιώθει άγχος σχεδόν κάθε μέρα, σχεδόν συνέχεια. Υπάρχουν πολλά συμπτώματα για αυτό το χαρακτηριστικό. Διαταραχές στη διατροφή, στον ύπνο, αδυναμία χαλάρωσης κι άντλησης ευχαρίστησης, αίσθημα μοναξιάς, αδυναμίας κι απειλής, έλλειψη επιείκειας στις κρίσεις, τόσο προς τους άλλους, όσο και προς τον εαυτό και συχνή αντιμετώπιση καταστασιακού, επίσης, άγχους είναι τα κυριότερα. Φυσικά ένα άτομο που χαρακτηρίζεται από όλα αυτά, αντιμετωπίζει μεγάλα προβλήματα στη ζωή του. Αδυνατεί να νοιώσει χαρούμενος κι ικανοποιημένος, αφιερώνει σχεδόν όλο του το χρόνο στη δουλειά, χαλάει τις σχέσεις του με τους άλλους, ενώ, αργά ή γρήγορα, αρρωσταίνει κιόλας(φυσική αντίδραση του σώματος στην κακοποίηση-αυτοάνοσα νοσήματα). Είναι νομίζω περιττό να πω ότι αυτό είναι ένα χαρακτηριστικό, το οποίο κάποιος πρέπει να διαγράψει, όσο νωρίτερα μπορεί, αφού διαφορετικά θα τον καταστρέψει. Τρόπους αντιμετώπισης θα αναφέρω παρακάτω.
Η δεύτερη μορφή άγχους είναι το στρες ή καταστασιακό άγχος(state anxiety). Το καταστασιακό άγχος αφορά όλους τους ανθρώπους, τουλάχιστον όσους έχουν επαφή με το περιβάλλον. Είναι το αίσθημα που νοιώθουμε σε μια ζόρικη κατάσταση, όταν νοιώθουμε ότι απειλείται κάτι πολύ σοβαρό για μας(πχ αν πάρει φωτιά το σπίτι μας). Αυτό το αίσθημα κρατάει όσο κρατάει κι η απειλή και αφορά μόνο αυτή, δεν γενικεύεται, όπως το άγχος ως χαρακτηριστικό που έχει μικρές ή μεγάλες εκφάνσεις σε κάθε συμπεριφορά του ατόμου. Το στρες είναι ένα συναίσθημα που έχει πολλές σωματικές εκφάνσεις, όπως αύξηση καρδιακών παλμών, πίεσης του αίματος, ρυθμού της αναπνοής και κάποιες ακόμα, όπως εφίδρωση, μούδιασμα, ασυνήθιστη εγρήγορση, κοκκίνισμα, θολούρα στην όραση, τρέμουλο, ζάλη και κόμπιασμα. Φυσικά, όλα αυτά, συντελούν στην ετοιμότητα και την υψηλότερη απόδοση του σώματος στην προσπάθεια για αντιμετώπιση της απειλής, έχουν όμως επίπτωση στη λειτουργία του νου, ο οποίος, κάτω από τέτοια πίεση, τόσο εξωτερική, όσο κι εσωτερική, αδυνατεί να δουλέψει καλά. Άτομα που χαρακτηρίζονται από άγχος(όταν λέω άγχος, εννοώ το άγχος ως χαρακτηριστικό, στο καταστασιακό αναφέρομαι με τη λέξη στρες), βιώνουν πολύ συχνότερα και πολύ εντονότερα το στρες. Αυτό έχει σοβαρές επιπτώσεις για την υγεία τους, αφού η μακροχρόνια-τακτική αντίδραση του σώματος με τον τρόπο που ανέφερα παραπάνω, έχει σε βάθος χρόνου αποτελέσματα όπως πόνοι στο κεφάλι, στον αυχένα, στην πλάτη, κόπωση, εξασθένιση καρδιάς και ανοσοποιητικού συστήματος, ενώ πολύ συχνά εμφανίζονται και τα (αυτοάνοσα)ψυχοσωματικά νοσήματα, που είναι αποτελέσματα της αλληλεπίδρασης ψυχολογικών και σωματικών διαταραχών, όπως είναι πχ το έλκος στομάχου κι η αθρίτιδα). Κι αυτός είναι βέβαια ο λόγος, που πρέπει κάποιος να απαλαγεί από το άγχος, καθώς το άγχος είναι αυτό που καθιστά το στρες επικίνδυνο, αφού ο άνθρωπος το βιώνει σε υπερβολικό βαθμό. Τα μη αγχώδη άτομα, επωφελούνται από το στρες, όταν προκύπτει αυτό, αφού αυτό τα βοηθάει να αντιμετωπίσουν τις λεγόμενες <<καταστάσεις εκτάκτου ανάγκης>>(μόνο σε αυτές πρέπει να υπάρχει το στρες, για τις πιο ασήμαντες δεν αξίζει) και να επιβιώσουν.
Και από τη στιγμή που άγχος και στρες είναι δύο διαφορετικά πράγματα, είναι λογικό να υπάρχουν και διαφορετικοί τρόποι αντιμετώπισης του καθενός. Όσον αφορά το μεν άγχος, το βασικό που πρέπει να κάνει ο άνθρωπος που πάσχει από αυτό είναι, όπως προκύπτει κι από όσα είπα στην αρχή, να γίνει πιο αισιόδοξος. Να πιστέψει ότι θα τα καταφέρει, τόσο να απαλλαγεί από το άγχος, όσο και στις δραστηριότητες που τον αγχώνουν. Αν δεν το κάνει αυτό, τότε δεν έχει νόημα να κάνει κι όλα όσα θα προτείνω παρακάτω. Η πίστη είναι το παν. Από κει και πέρα, υπάρχουν ακόμα μερικές ιδέες που μπορούν να βοηθήσουν έναν άνθρωπο να απαλλαγεί(που είναι και το επιθυμητό) ή έστω να μειώσει το άγχος του. Μια πολύ καλή είναι να αγαπήσει ο άνθρωπος την καθημερινότητά του, έστω κι αν αυτή έχει(που σίγουρα θα έχει κάποιες) ατέλειες. Φυσικά, όχι σε σημείο που να μην προσπαθεί καθόλου για να τη βελτιώσει, αλλά τόσο ώστε να μην αγχώνεται για το ότι ίσως αποτύχει να το καταφέρει αυτό(να τη βελτιώσει). Επίσης, μια ακόμα καλή ιδέα είναι να αποκτήσει το άτομο ένα χόμπι(ή, αν έχει κάποιο από παλιά, να ξαναρχίσει να ασχολείται με αυτό) ή ένα κατοικίδιο. Γενικά, να έχει και κάτι άλλο να κάνει. Κάτι που να το χαλαρώνει, να του δημιουργεί ευχάριστα συναισθήματα, και βασικά, να τον απελευθερώνει από τη συνεχή σκέψη των πραγμάτων που τον αγχώνουν(αν τα σκέφτεται συνεχώς, μεγαλώνει και το άγχος που νοιώθει-επομένως πρέπει να μη γίνεται αυτό, να απασχολεί και με άλλα πράγματα το μυαλό του). Κάτι πολύ σημαντικό είναι και το εξής: να αποφεύγει το άτομο, όσο αυτό είναι δυνατόν, να συναναστρέφεται άλλα άτομα που είναι αγχώδη, ειδικά αν έχουν τις ίδιες ανησυχίες με αυτό, μιας κι είναι σχεδόν σίγουρο ότι τα άτομα αυτά του μεταδίδουν ακόμα περισσότερο άγχος. Ακόμα, επιβάλλεται κάποιος να κοιμάται σωστά. Σωστά σημαίνει α)όχι λιγότερο από 8 ώρες, β)να μην κοιμάται μετά τις 12-1 το πολύ και να μην ξυπνάει πριν τις 7.30 και γ)να αποβάλλει τις έγνοιες του πριν πέσει για ύπνο. Τέλος, πρέπει κάποιος να μάθει να αντιμετωπίζει τα πράγματα με θετική-σωστή διάθεση. Αυτό, σημαίνει 4 πράγματα. Πρώτον, να αντιμετωπίζει τα προβλήματα ένα-ένα και με σταδιακό τρόπο(βήμα-βήμα το κάθε ένα), όχι να τα αφήνει να πέφτουν πάνω του σαν μια καταιγίδα. Δεύτερον, να έχει υπομονή και να μην είναι πολύ αυστηρός με τον εαυτό του. Τρίτον, να πιστεύει στις δυνατότητές του, να πιστεύει ότι είναι επαρκώς καταρτισμένος για να πετύχει. Να καταλάβει ότι η επιτυχία δεν είναι συνυφασμένη με την εξάντληση και την υπερπροσπάθεια. Τέταρτον, να καταλάβει ότι ενδεχόμενη αποτυχία δεν σημαίνει και το τέλος του κόσμου(στο 99% των περιπτώσεων, τουλάχιστον). Αν κάποιος προσπαθήσει να τα κάνει όλα αυτά, ή τα περισσότερα(φυσικά δεν είναι μόνο αυτά, υπάρχουν κι άλλα, αλλά έγραψα μόνο όσα θεωρώ σημαντικότερα για λόγους οικονομίας χώρου και κυρίως χρόνου) και παρ'όλ'αυτά δεν καταφέρει να απαλαγεί από το άγχος, τότε, το καλύτερο που έχει να κάνει, είναι να επισκεφτεί κάποιον ψυχολόγο.
Όσον αφορά το στρες, προτείνω 2 προσεγγίσεις. Η πρώτη αφορά στρεσογόνα θέματα-επείγοντα(όπως αυτό που είπα παραπάνω, να πιάσει φωτιά το σπίτι κάποιου). Τότε απαιτείται μια άμεση δράση, και δεν θα ήταν φυσικά έξυπνο κάποιος να κωλυσιεργήσει. Το μόνο που προτείνω σε τέτοιες περιπτώσεις, είναι να μην πανικοβληθεί το άτομο(σημαντικό είναι να ελέγξει την αναπνοή του, δηλαδή να αναπνέει κανονικά), να ενεργήσει ψύχραιμα, πιστεύοντας ξεκάθαρα ότι θα τα καταφέρει. Όσον αφορά όμως τις λιγότερο(ή ελάχιστα) επείγουσες καταστάσεις(πχ χαμηλή συγκέντρωση μορίων και κίνδυνος για κάποιον να μην μπει στη σχολή που θέλει), τότε φυσικά υπάρχουν πολλοί τρόποι καταπολέμησης του στρες. Σε πρώτη φάση, προτείνω, κάποιος να αποβάλει κάθε σκέψη από το μυαλό του για 1-2 λεπτά(κι εδώ θα προτείνω να ελέγξει κάποιος την αναπνοή του) και στη συνέχεια να σκεφτεί ότι όλα πάνε(ή θα πάνε) καλά. Ότι είναι αρκετά δυνατός κι ικανός ώστε να τα καταφέρει(θα βοηθούσε να σκεφτεί παρόμοιες ή εξίσου δύσκολες καταστάσεις που είχαν για αυτόν αίσια έκβαση). Αν δεν καταφέρει να πείσει τον εαυτό του όμως(αν κάτι είναι πολύ δύσκολο ή κι αδύνατον να το πετύχει), τότε θα ήταν καλό να σκεφτεί πόσα άλλα πράγματα έχει στη ζωή του(θα ήταν καλή ιδέα να φτιάξει και μια λίστα), κι ότι αξίζει να ζει για αυτά, ακόμα κι αν κάτι άλλο (νομίζει ότι)το έχασε/δεν κατάφερε να το κερδίσει. Πέρα από αυτά, που είναι τα <<πρωτεύοντα>>, υπάρχουν και κάποια δευτερεύοντα πράγματα που μπορεί να κάνει κανείς. Αρχικά, είναι πολύ καλό και χρήσιμο να έρθει σε επαφή με κάποιο αγαπημένο πρόσωπο, που του προκαλεί κι αίσθημα ασφάλειας και σιγουριάς. Να κοιτάξει στα μάτια του και να συζητήσει μαζί του πρόβλημά του. Επίσης, μια καλή ιδέα θα είναι να προσπαθήσει κάποιος να <<αναλύσει>> το γεγονός που του προκάλεσε στρες, να το <<σπάσει>> σε μικρότερα επιμέρους κομμάτια(έτσι θα πάψει να του φαίνεται τόσο μεγάλο και περίπλοκο, και να τον τρομάζει), και γιατί όχι, να το <<κοροϊδέψει>>, να προσπαθήσει να το μειώσει, έτσι ώστε να αισθανθεί δυνατός απέναντί του(αυτό γενικά δεν είναι καλή στρατηγική, στην περίπτωση αντιμετώπισης του στρες όμως, βοηθάει, τουλάχιστον στην αρχή, όσο χρειάζεται για να ηρεμήσει το άτομο). Τα δύο τελευταία που ανέφερα, μπορούν να βοηθήσουν και στην αντιμετώπιση του άγχους. Τέλος, μπορεί κάποιος να κάνει κάτι που τον ηρεμεί(πχ να ακούσει ήρεμη μουσική) ή και να απομονωθεί εντελώς, από κάθε αισθητηριακό ερέθισμα, οπτικό, ακουστικό, οσφρητικό, γευστικό, ώστε να χαλαρώσει.
Διάβασα πρόσφατα και για μια τακτική αντιμετώπισης του στρες που δρα όχι στο μυαλό ή την ψυχή, αλλά στο σώμα. Λέγεται πιεσοθεραπεία. Δεν την έχω δοκιμάσει, αλλά την βάζω εδώ, ώστε να την δοκιμάσει κάποιος, αν θέλει.
Πιεσοθεραπεία:Αν ασκηθεί πίεση με τα δάχτυλα και
την παλάμη σε ορισμένα σημεία του σώματος, αυτό έχει άμεση επίδραση στο
κυκλοφορικό και το νευρικό σύστημα. Ένα σημαντικό σημείο πιεσοθεραπείας, το
οποίο αν πιεστεί φεύγει ο φόβος κι η ανησυχία, είναι στο κάτω μέρος του
βραχίονα, στην προέκταση του μέσου, σε απόσταση ίση με το πλάτος δύο δακτύλων
από την άρθρωση του καρπού, στο εσωτερικό του μπράτσου. Πιέστε αυτό το σημείο
για λίγα δευτερόλεπτα με τον αντίχειρα του αντίθετου χεριού.
Ένα άλλο
σημείο, του οποίου η πίεση καταπολεμά το άγχος, βρίσκεται στο πίσω μέρος της
παλάμης, στο τρίγωνο που σχηματίζει ο αντίχειρας με το δείκτη. Είναι εύκολο να
εντοπιστεί, γιατί είναι ευαίσθητο στην πίεση. Κάντε μασάζ-πιέστε σε αυτό το
σημείο για λίγα δευτερόλεπτα, κρατώντας ανάμεσα στον αντίχειρα και το δείκτη
του άλλου χεριού, μέχρι να αισθανθείτε έναν ελαφρύ πόνο.
Στο σημείο αυτό, θα ήθελα να μιλήσω και για τις διάφορες επιδράσεις του άγχους και του στρες. Κατά τη γνώμη μου, μπορούν αυτά τα συναισθήματα να είναι χρήσιμα, αρκεί να χρησιμοποιούνται σωστά. Για μένα, οι χρησιμότητές τους είναι δύο. Η πρώτη είναι η δημιουργική λειτουργία(αφορά λιγότερο το στρες και κατά κύριο λόγο το άγχος, γιατί στην περίπτωση του στρες δεν υπάρχουν ιδιαίτερα περιθώρια <<δημιουργίας>> κι επίσης το στρες σχετίζεται κυρίως με το φόβο, και όχι τόσο με την ελπίδα). Όλοι έχουμε ακούσει την έννοια <<δημιουργικό>> άγχος, το οποίο αποτελεί το θεωρούμενο <<καλό>> άγχος. Δημιουργικό χαρακτηρίζεται το άγχος επειδή κινητοποιεί τον άνθρωπο, τον βγάζει από την αδρανή κατάσταση, προκειμένου να δράσει και να πετύχει κάποιον/ους στόχο/ους του. Φυσικά μπορεί κάποιος να πετύχει και δίχως αυτό, αλλά με αυτό(αν δεν το παρακάνει) οι πιθανότητες αυξάνονται σημαντικά, αφού κάποιος που αναγνωρίζει το ενδεχόμενο να αποτύχει, προσπαθεί λογικά περισσότερο, έτσι ώστε να μην επαληθευτεί αυτό. Και 9 στις 10 φορές, όποιος προσπαθεί περισσότερο, τα καταφέρνει και καλύτερα(αρκεί φυσικά να προσπαθεί και με το σωστό τρόπο). Αυτή λοιπόν η χρησιμότητα του άγχους αφορά με την κατάκτηση νέων πραγμάτων, την επίτευξη νέων στόχων.
Πέρα όμως από την κατάκτηση των νέων, πολύ σημαντική είναι κι η διαφύλαξη των κεκτημένων. Σε αυτό συμβάλλει τόσο το άγχος, όσο και το στρες, με την <<αμυντική>> λειτουργία. Κι εδώ, νομίζω ότι δεν είναι ανάγκη να εξηγήσω κάτι ιδιαίτερα. Όποιος έχει νοιώσει άγχος ή στρες(δηλαδή όλοι), τότε αντιλαμβανόμαστε το πώς μας κινητοποιούν αυτά τα συναισθήματα ώστε να δράσουμε άμεσα κι αποφασιστικά, όταν απειλείται κάτι που για μας είναι σπουδαίο, ώστε να το προστατέψουμε. Όπως είπα και στην αρχή, το άγχος αποτελεί κάτι σαν προέκταση του φόβου. Όπως λοιπόν κι ο φόβος(3ο ψυχολογικό δοκίμιο), έτσι και το άγχος(και το στρες) είναι πολύ σημαντικό(όσο κι αν δεν είναι ιδιαίτερα ευχάριστο σαν συναίσθημα), αφού δίχως αυτό δεν θα κινητοποιούμασταν όταν κινδυνεύαμε να χάσουμε κάτι, κι έτσι, πιθανότατα, θα το χάναμε. Επομένως, το άγχος-στρες, μας βοηθάει τόσο στο να κερδίσουμε νέα πράγματα, όσο και στο να διαφυλάξουμε τα παλιά. Θα μπορούσαμε να πούμε δηλαδή ότι σε αυτό(και στα σχετικά με αυτό συναισθήματα-->φόβο, ελπίδα) χρωστάμε το ό,τι έχουμε κερδίσει στη ζωή μας.
Δυστυχώς όμως, σήμερα το άγχος δε χρησιμοποιείται με αυτόν τον τρόπο. Ο λόγος έχει να κάνει με κάποια πράγματα που είπα παραπάνω: πρώτον ότι όποιος νοιώθει άγχος σε μεγάλο βαθμό, νοιώθει και στρες σε μεγάλο βαθμό(συχνά-έντονα) και, δεύτερον, ότι όταν κάποιος νοιώθει στρες(ειδικά αν είναι έντονο), ο νους του πιέζεται σε τόσο μεγάλο βαθμό, που αδυνατεί να δουλέψει καλά. Θα προσθέσω και κάτι ακόμα εδώ: όποιος έχει άγχος ότι μπορεί να χάσει ή να μην κερδίσει κάτι, τότε παίρνει μια αμυντική στάση(η αμυντική λειτουργία του άγχους που αναφέρθηκε παραπάνω) κι έτσι απλά κοιτάζει να διαφυλάξει τα κεκτημένα ή όσα βρίσκεται κοντά στο να κατακτήσει: δεν διεκδικεί, δεν ζητάει περισσότερα, ακόμα κι αν τα αξίζει. Αν για παράδειγμα κάποιος φοβάται-έχει άγχος ότι θα απολυθεί, τότε απλά θα προσπαθήσει να κρατήσει τη δουλειά του, δεν θα ζητήσει αύξηση ή προαγωγή, ακόμα κι αν δικαιούται, βάσει προσφοράς και προσόντων. Όλα αυτά λοιπόν, εξηγούν νομίζω το γιατί οι κυβερνόντες θέλουν να μεταδώσουν όσο περισσότερο άγχος μπορούν στον κόσμο, κάτι που πετυχαίνουν κυρίως μέσω των ΜΜΕ(προβάλλοντας πολλές άσχημες καταστάσεις, καθώς και τις λίγες πιθανότητες που υπάρχουν για να πάνε καλά τα πράγματα, τρέφοντας έτσι την απασιοδοξία, και, κατά συνέπεια, το άγχος), ώστε να μην έχουν οι πολίτες πνευματική διαύγεια να κρίνουν σωστά και να μένουν ευχαριστημένοι, ακόμα και με τα <<ξεροκόμματα>> που τους προσφέρουν. Βέβαια, το δυστυχές δεν αφορά μονάχα το ήθος των κυβερνόντων, που είναι σε ύψος βυθού της θάλασσας. Αφορά και το ότι η μεγάλη πλειοψηφία των ανθρώπων, ακόμα και οι πολύ έξυπνοι, έχω παρατηρήσει, <<τσιμπάνε>> σχετικά εύκολα με αυτό το παιχνίδι. Είναι νομίζω το πιο αποτελεσματικό από όλα τα τρικ που χρησιμοποιούνται για τη χειραγώγηση του πληθυσμού. Για σκεφτείτε το, σας παρακαλώ. Οι κυβερνόντες δεν μπορούν να προσφέρουν φόβο στους ανθρώπους. Ο φόβος είναι ένα συναίσθημα που καταλαβαίνει κάποιος πολύ καλά ποιος/τι του τον προκαλεί. Επομένως, αν ένοιωθαν οι άνθρωποι ότι οι έχοντες την εξουσία τους προκαλούσαν φόβο, τότε μάλλον δεν θα τους την ξανάδιναν την επόμενη φορά, για να μην πω κι ότι θα τους καθαιρούσαν κι αμέσως, ή έστω, με την πρώτη ευκαιρία. Με το άγχος όμως, τα πράγματα είναι διαφορετικά. Στο άγχος δεν υπεισέρχεται μόνο ο παράγοντας που προκαλεί τον φόβο, αλλά κι η προσωπική εκτίμηση(η απαισιοδοξία του καθενός). Επομένως, οι άνθρωποι πιστεύουν ότι οι ίδιοι είναι αγχώδεις, ρίχνουν το φταίξιμο στους εαυτούς τους. Ακόμα κι αν αναγνωρίζουν τους λόγους που νοιώθουν άγχος, οι οποίοι είναι εξωτερικοί συνήθως, ακόμα και τότε πιστεύουν ότι είναι κυρίως δικό τους το φταίξιμο που νοιώθουν έτσι. Έτσι μένουν αυτοί να παλεύουν με τους εαυτούς τους, σε ένα αγώνα που προφανώς δεν θα τελειώσει ποτέ, αφού δε γίνεται κάποιος να νικήσει τον εαυτό του ή να νικηθεί από αυτόν, να μη σκέφτονται καθαρά, να μένουν ικανοποιημένοι με λιγότερα από αυτά που αξίζουν ή/και χρειάζονται, ενώ από πίσω, κάποιοι τους χειρίζονται σαν να είναι μαριονέτες κι οι ίδιοι απολαμβάνουν ένα σωρό οφέλη από αυτή την κατάσταση. Πρέπει να ομολογήσω ότι πρόκειται για ένα πολύ έξυπνο, ή μάλλον, σατανικό, σχέδιο. Well played.
Θέλω να πιστεύω ότι κατάφερα να εξηγήσω ποιες είναι οι <<σωστές χρήσεις>> του άγχους(τόσο του άγχους ως χαρακτηριστικό, όσο και του καταστασιακού άγχους-στρες), και το γιατί δεν πρέπει να παρασυρόμαστε από αυτό και να το αφήνουμε να μας κυριεύσει. Επίσης, πιστεύω ότι έδωσα πολλούς κι αποτελεσματικούς τρόπους να απαλαγεί κανείς από αυτό. Δεν μπορώ να κάνω κάτι παραπάνω. Τελειώνω απλά το σημερινό μου κείμενο, με μια φράση από το 11ο φιλοσοφικό-λογικό δοκίμιο, λίγο παραποιημένη. Για δύο πράγματα δεν αξίζει να αγχωνόμαστε, για αυτά που μπορούμε να διορθώσουμε/πετύχουμε, και για αυτά που δεν μπορούμε να διορθώσουμε/πετύχουμε. Αισιοδοξία-Αυτοπεποίθηση, είναι τα 2 μεγαλύτερα όπλα του ανθρώπου(θα το εξηγήσω περισσότερο στο επόμενο ψυχολογικό δοκίμιο).
Homo Cogitans
Στο σημείο αυτό, θα ήθελα να μιλήσω και για τις διάφορες επιδράσεις του άγχους και του στρες. Κατά τη γνώμη μου, μπορούν αυτά τα συναισθήματα να είναι χρήσιμα, αρκεί να χρησιμοποιούνται σωστά. Για μένα, οι χρησιμότητές τους είναι δύο. Η πρώτη είναι η δημιουργική λειτουργία(αφορά λιγότερο το στρες και κατά κύριο λόγο το άγχος, γιατί στην περίπτωση του στρες δεν υπάρχουν ιδιαίτερα περιθώρια <<δημιουργίας>> κι επίσης το στρες σχετίζεται κυρίως με το φόβο, και όχι τόσο με την ελπίδα). Όλοι έχουμε ακούσει την έννοια <<δημιουργικό>> άγχος, το οποίο αποτελεί το θεωρούμενο <<καλό>> άγχος. Δημιουργικό χαρακτηρίζεται το άγχος επειδή κινητοποιεί τον άνθρωπο, τον βγάζει από την αδρανή κατάσταση, προκειμένου να δράσει και να πετύχει κάποιον/ους στόχο/ους του. Φυσικά μπορεί κάποιος να πετύχει και δίχως αυτό, αλλά με αυτό(αν δεν το παρακάνει) οι πιθανότητες αυξάνονται σημαντικά, αφού κάποιος που αναγνωρίζει το ενδεχόμενο να αποτύχει, προσπαθεί λογικά περισσότερο, έτσι ώστε να μην επαληθευτεί αυτό. Και 9 στις 10 φορές, όποιος προσπαθεί περισσότερο, τα καταφέρνει και καλύτερα(αρκεί φυσικά να προσπαθεί και με το σωστό τρόπο). Αυτή λοιπόν η χρησιμότητα του άγχους αφορά με την κατάκτηση νέων πραγμάτων, την επίτευξη νέων στόχων.
Πέρα όμως από την κατάκτηση των νέων, πολύ σημαντική είναι κι η διαφύλαξη των κεκτημένων. Σε αυτό συμβάλλει τόσο το άγχος, όσο και το στρες, με την <<αμυντική>> λειτουργία. Κι εδώ, νομίζω ότι δεν είναι ανάγκη να εξηγήσω κάτι ιδιαίτερα. Όποιος έχει νοιώσει άγχος ή στρες(δηλαδή όλοι), τότε αντιλαμβανόμαστε το πώς μας κινητοποιούν αυτά τα συναισθήματα ώστε να δράσουμε άμεσα κι αποφασιστικά, όταν απειλείται κάτι που για μας είναι σπουδαίο, ώστε να το προστατέψουμε. Όπως είπα και στην αρχή, το άγχος αποτελεί κάτι σαν προέκταση του φόβου. Όπως λοιπόν κι ο φόβος(3ο ψυχολογικό δοκίμιο), έτσι και το άγχος(και το στρες) είναι πολύ σημαντικό(όσο κι αν δεν είναι ιδιαίτερα ευχάριστο σαν συναίσθημα), αφού δίχως αυτό δεν θα κινητοποιούμασταν όταν κινδυνεύαμε να χάσουμε κάτι, κι έτσι, πιθανότατα, θα το χάναμε. Επομένως, το άγχος-στρες, μας βοηθάει τόσο στο να κερδίσουμε νέα πράγματα, όσο και στο να διαφυλάξουμε τα παλιά. Θα μπορούσαμε να πούμε δηλαδή ότι σε αυτό(και στα σχετικά με αυτό συναισθήματα-->φόβο, ελπίδα) χρωστάμε το ό,τι έχουμε κερδίσει στη ζωή μας.
Δυστυχώς όμως, σήμερα το άγχος δε χρησιμοποιείται με αυτόν τον τρόπο. Ο λόγος έχει να κάνει με κάποια πράγματα που είπα παραπάνω: πρώτον ότι όποιος νοιώθει άγχος σε μεγάλο βαθμό, νοιώθει και στρες σε μεγάλο βαθμό(συχνά-έντονα) και, δεύτερον, ότι όταν κάποιος νοιώθει στρες(ειδικά αν είναι έντονο), ο νους του πιέζεται σε τόσο μεγάλο βαθμό, που αδυνατεί να δουλέψει καλά. Θα προσθέσω και κάτι ακόμα εδώ: όποιος έχει άγχος ότι μπορεί να χάσει ή να μην κερδίσει κάτι, τότε παίρνει μια αμυντική στάση(η αμυντική λειτουργία του άγχους που αναφέρθηκε παραπάνω) κι έτσι απλά κοιτάζει να διαφυλάξει τα κεκτημένα ή όσα βρίσκεται κοντά στο να κατακτήσει: δεν διεκδικεί, δεν ζητάει περισσότερα, ακόμα κι αν τα αξίζει. Αν για παράδειγμα κάποιος φοβάται-έχει άγχος ότι θα απολυθεί, τότε απλά θα προσπαθήσει να κρατήσει τη δουλειά του, δεν θα ζητήσει αύξηση ή προαγωγή, ακόμα κι αν δικαιούται, βάσει προσφοράς και προσόντων. Όλα αυτά λοιπόν, εξηγούν νομίζω το γιατί οι κυβερνόντες θέλουν να μεταδώσουν όσο περισσότερο άγχος μπορούν στον κόσμο, κάτι που πετυχαίνουν κυρίως μέσω των ΜΜΕ(προβάλλοντας πολλές άσχημες καταστάσεις, καθώς και τις λίγες πιθανότητες που υπάρχουν για να πάνε καλά τα πράγματα, τρέφοντας έτσι την απασιοδοξία, και, κατά συνέπεια, το άγχος), ώστε να μην έχουν οι πολίτες πνευματική διαύγεια να κρίνουν σωστά και να μένουν ευχαριστημένοι, ακόμα και με τα <<ξεροκόμματα>> που τους προσφέρουν. Βέβαια, το δυστυχές δεν αφορά μονάχα το ήθος των κυβερνόντων, που είναι σε ύψος βυθού της θάλασσας. Αφορά και το ότι η μεγάλη πλειοψηφία των ανθρώπων, ακόμα και οι πολύ έξυπνοι, έχω παρατηρήσει, <<τσιμπάνε>> σχετικά εύκολα με αυτό το παιχνίδι. Είναι νομίζω το πιο αποτελεσματικό από όλα τα τρικ που χρησιμοποιούνται για τη χειραγώγηση του πληθυσμού. Για σκεφτείτε το, σας παρακαλώ. Οι κυβερνόντες δεν μπορούν να προσφέρουν φόβο στους ανθρώπους. Ο φόβος είναι ένα συναίσθημα που καταλαβαίνει κάποιος πολύ καλά ποιος/τι του τον προκαλεί. Επομένως, αν ένοιωθαν οι άνθρωποι ότι οι έχοντες την εξουσία τους προκαλούσαν φόβο, τότε μάλλον δεν θα τους την ξανάδιναν την επόμενη φορά, για να μην πω κι ότι θα τους καθαιρούσαν κι αμέσως, ή έστω, με την πρώτη ευκαιρία. Με το άγχος όμως, τα πράγματα είναι διαφορετικά. Στο άγχος δεν υπεισέρχεται μόνο ο παράγοντας που προκαλεί τον φόβο, αλλά κι η προσωπική εκτίμηση(η απαισιοδοξία του καθενός). Επομένως, οι άνθρωποι πιστεύουν ότι οι ίδιοι είναι αγχώδεις, ρίχνουν το φταίξιμο στους εαυτούς τους. Ακόμα κι αν αναγνωρίζουν τους λόγους που νοιώθουν άγχος, οι οποίοι είναι εξωτερικοί συνήθως, ακόμα και τότε πιστεύουν ότι είναι κυρίως δικό τους το φταίξιμο που νοιώθουν έτσι. Έτσι μένουν αυτοί να παλεύουν με τους εαυτούς τους, σε ένα αγώνα που προφανώς δεν θα τελειώσει ποτέ, αφού δε γίνεται κάποιος να νικήσει τον εαυτό του ή να νικηθεί από αυτόν, να μη σκέφτονται καθαρά, να μένουν ικανοποιημένοι με λιγότερα από αυτά που αξίζουν ή/και χρειάζονται, ενώ από πίσω, κάποιοι τους χειρίζονται σαν να είναι μαριονέτες κι οι ίδιοι απολαμβάνουν ένα σωρό οφέλη από αυτή την κατάσταση. Πρέπει να ομολογήσω ότι πρόκειται για ένα πολύ έξυπνο, ή μάλλον, σατανικό, σχέδιο. Well played.
Θέλω να πιστεύω ότι κατάφερα να εξηγήσω ποιες είναι οι <<σωστές χρήσεις>> του άγχους(τόσο του άγχους ως χαρακτηριστικό, όσο και του καταστασιακού άγχους-στρες), και το γιατί δεν πρέπει να παρασυρόμαστε από αυτό και να το αφήνουμε να μας κυριεύσει. Επίσης, πιστεύω ότι έδωσα πολλούς κι αποτελεσματικούς τρόπους να απαλαγεί κανείς από αυτό. Δεν μπορώ να κάνω κάτι παραπάνω. Τελειώνω απλά το σημερινό μου κείμενο, με μια φράση από το 11ο φιλοσοφικό-λογικό δοκίμιο, λίγο παραποιημένη. Για δύο πράγματα δεν αξίζει να αγχωνόμαστε, για αυτά που μπορούμε να διορθώσουμε/πετύχουμε, και για αυτά που δεν μπορούμε να διορθώσουμε/πετύχουμε. Αισιοδοξία-Αυτοπεποίθηση, είναι τα 2 μεγαλύτερα όπλα του ανθρώπου(θα το εξηγήσω περισσότερο στο επόμενο ψυχολογικό δοκίμιο).
Homo Cogitans
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου