Στο προηγούμενο φιλοσοφικό δοκίμιο είχε γίνει λόγος για τα τρία μέρη της ανθρώπινης οντότητας: το σώμα, την ψυχή και το πνεύμα. Καθώς όμως, σε πολλών τις συνειδήσεις, το μυαλό είναι το ίδιο με το πνεύμα ή ένα επιπλέον μέρος του ανθρώπου, θα αφιερώσω τη σημερινή μου ανάρτηση στην ανάλυση του ανθρώπινου αυτού οργάνου, το οποίο θεωρώ σημαντικότερο όλων(από την άποψη ότι είναι το μόνο από το οποίο εξαρτάται η επιβίωση 2 μερών του ανθρώπου:σώματος και πνεύματος).
Το μυαλό είναι, κατά την άποψή μου, ένα μέλος του πρώτου μέρους του ανθρώπου, του σώματος(λέγοντας, εγώ, μυαλό, εννοώ τον εγκέφαλο). Ο λόγος που κάποιοι το θεωρούν ξεχωριστό μέρος έχει πιθανότατα να κάνει με το γεγονός ότι το έργο του δεν είναι ορατό ούτε απτό. Παρά αυτή τη διαφορά του με τα υπόλοιπα όργανα, το μυαλό δε διαφέρει ιδιαίτερα. Στην ουσία το μυαλό δουλεύει κι εκείνο για να πραγματοποιήσει τους στόχους και τις επιθυμίες της ψυχής, οι οποίες αποτελούν συνήθως ανάγκες κάποιου από τα 3 μέρη του ανθρώπου. Όπως δηλαδή τα χέρια βοηθούν στην εκπλήρωση της επιθυμίας για τροφή με το να πιάνουν το φαγητό και τα δόντια με το να το μασάνε, έτσι και το μυαλό βοηθάει αφού με τις δικές του εντολές κινούνται όλα τα υπόλοιπα, τόσο για να εξασφαλίσουν την τροφή, όσο και για να την προσφέρουν στο σώμα του ανθρώπου. Αποτελεί δηλαδή κάτι σαν συντονιστή των οργάνων, διαμεσολαβητή μεταξύ αυτών και της ψυχής, η οποία επίσης πηγάζει από το μυαλό. Όπως τόνισα και στο 3ο ψυχολογικό δοκίμιο, η ψυχή νοιώθει επιθυμία να κερδίσει κάποια πράγματα και φόβο μήπως χάσει κάποια άλλα. Το μυαλό λοιπόν είναι αυτό που σκέφτεται τι πρέπει να κάνει για να κερδίσει/μη χάσει η ψυχή αυτά που θέλει και δίνει τις κατάλληλες εντολές στα υπόλοιπα όργανα του σώματος, τα οποία τις εκτελούν. Βέβαια το μυαλό δίνει και κάποιες εντολές στα υπόλοιπα όργανα αυτόματα, ανεξάρτητα από το αν το θέλει ή όχι η ψυχή. Οι οδηγίες αυτές αφορούν τα όργανα που εκτελούν τις λειτουργίες τους από μόνα τους κι όχι έπειτα από επιθυμία του ανθρώπου(π.χ. καρδιά). Το γεγονός όμως ότι κατέχει τον ιδιαίτερο ρόλο του συντονιστή μπορεί να κάνει το μυαλό το σημαντικότερο όργανο, δεν το διαχωρίζει όμως από τα υπόλοιπα. Το μυαλό είναι μέρος του σώματος, όπως τα χέρια, οι πνεύμονες, τα αυτιά κι όλα τα άλλα. Έτσι, όπως υπάρχουν άνθρωποι με πιο γρήγορα πόδια, πιο δυνατά χέρια, πιο ωραία φωνή, πιο καλά μάτια, έτσι υπάρχουν κι άνθρωποι με καλύτερο μυαλό από άλλους. Βέβαια, πρέπει να τονίσω ότι το ότι κάποιος έχει πιο δυνατό μυαλό από κάποιον άλλο δε σημαίνει ότι έχει καλύτερο πνεύμα(το πνεύμα είναι σημαντικότερο από το μυαλό, για λόγους που θα εξηγήσω παρακάτω) καθώς μπορεί ο δεύτερος να έχει πιο δυνατή ψυχή(πιο ποιοτικό χαραχτήρα, να ξέρει να βιώνει με σωστότερο τρόπο τα συναισθήματά του) ή να έχει περισσότερη παιδεία(η εξυπνάδα είναι μονάχα ένα από το μεγάλο σύνολο των πνευματικών αγαθών που ονομάζεται παιδεία, κι όχι το σημαντικότερο). Τέλος, πρέπει ακόμη να πω ότι όπως κάποιος που δεν είναι και πολύ δυνατός από τη φύση τους μπορεί με εξάσκηση να γίνει πιο δυνατός από κάποιον άλλο,που μπορεί να είναι εκ φύσεως δυνατός και δεν το εξασκεί αυτό του το προτέρημα, μπορεί και κάποιος με μέτριο μυαλό από τη φύση του, να ξεπεράσει στην εξυπνάδα κάποιον με πολύ δυνατό, αν το εξασκήσει περισσότερο από εκείνον.
Υπάρχει όμως κι ένας άλλος λόγος που το μυαλό είναι το σπουδαιότερο από όλα τα όργανα, πέρα από το ότι αποτελεί <<συντονιστή>> κι <<αρχηγό>> τους. Ο λόγος αυτός, όπως τονίστηκε και στο προηγούμενο φιλοσοφικό δοκίμιο, είναι ότι συμμετέχει(μαζί με την ψυχή) στην κατασκευή του πνεύματος, του τρίτου μέρους της ανθρώπινης ύπαρξης. Αυτό είναι που το κάνει τόσο σημαντικό, μιας κι ένας άνθρωπος με δυνατό πνεύμα έχει απείρως περισσότερες δυνατότητες από έναν με αδύναμο ή ανύπαρκτο. Είναι σαν ένα αυτοκίνητο κι ένα κάρο αντίστοιχα. Το αυτοκίνητο έχει πολύ περισσότερες δυνατότητες από το κάρο. Επίσης, οι σπουδαιότερες από τις λειτουργίες του μυαλού γίνονται με τη συνδρομή της ψυχής(κριτική ικανότητα, καλλιτεχνικό αισθητήριο, υποκειμενική σκέψη, φαντασία), άρα αποτελούν πνευματικές κι όχι καθαρά νοητικές δυνατότητες. Αυτό βέβαια δε σημαίνει ότι και μόνο του το μυαλό δεν έχει σημαντικές δυνατότητες.
Το μυαλό έχει κι εκείνο σπουδαίες δυνατότητες. Όχι βέβαια τόσο σπουδαίες όσο το πνεύμα, αλλά εξαιρετικά σπουδαίες. Οι σημαντικότερες από αυτές είναι τρεις. Η πρώτη είναι η αυτοσυγκράτηση, για την οποία έγινε λόγος σε ξεχωριστό φιλοσοφικό(λογικό) δοκίμιο. Η αυτοσυγκράτηση είναι μια καθαρά νοητική δυνατότητα, χάρη στην οποία ο άνθρωπος χαλιναγωγεί τα πάθη του, που προέρχονται από το μυαλό. Είναι πολύ σημαντική επειδή χάρη σε αυτή ο άνθρωπος μπορεί να αντιστέκεται, στο βαθμό που χρειάζεται, στα συναισθήματά του, και να επιδιώκει το μέτρο, το οποίο γνωρίζει ως καλύτερη λύση. Μια ακόμη σημαντική δυνατότητα του μυαλού είναι η αντικειμενική σκέψη. Η αντικειμενική σκέψη αφορά δεδομένα που δε διαφέρουν στην κρίση του κάθε ανθρώπου όσον αφορά την αντίληψη και τον υπολογισμό τους(π.χ. η σύγκριση δύο αριθμών γίνεται μέσω αντικειμενικής σκέψης). Βέβαια δεν ισχύει το ίδιο και με την υποκειμενική σκέψη, η οποία αφορά το πνεύμα, αφού η αντίληψη κι η σύγκριση των δεδομένων έχει να κάνει όχι μόνο με τη σκέψη(μυαλό), αλλά και με την κριτική ικανότητα(πνεύμα), η οποία επηρεάζεται κι από τα συναισθήματα και το χαρακτήρα(ιδανικά κι αξίες) του ανθρώπου (ψυχή). Η αντικειμενική σκέψη είναι πολύ χρήσιμη, αφού σε αυτή στηρίζονται στο μεγαλύτερο βαθμό οι τεχνικές επιστήμες, οι οποίες συμβάλλουν σημαντικά στη βελτίωση της ανθρώπινης ζωής, αφού την επιμηκύνουν και την διευκολύνουν. Τέλος, η τρίτη και σπουδαιότερη δυνατότητα του μυαλού είναι η μνήμη, η οποία μπορεί βέβαια να βοηθιέται κάποιες φορές κι από την ψυχή, αλλά είναι κατά κύριο λόγο νοητική δυνατότητα. Η μνήμη αφορά την αποθήκευση πληροφοριών στο μυαλό του ανθρώπου, όπως όλοι γνωρίζουν. Η σημασία της είναι εξαιρετική, μιας και δίχως αυτή η ζωή του ανθρώπου δεν θα είχε συνέχεια κι ο άνθρωπος, συνεχώς άδειος από πληροφορίες, θα ζούσε στηριζόμενος αποκλειστικά στα ένστικτά του, τα οποία όμως το μόνο που μπορούν να εξασφαλίσουν είναι η ικανοποίηση των σωματικών αναγκών του και, κατά συνέπεια, τη σωματική του επιβίωση. Φυσικά, αυτές είναι οι δυνατότητες του μυαλού που σχετίζονται με ικανότητες-συμπεριφορά. Το μυαλό όμως έχει επίσης και ένα πολύ σημαντικό βιολογικό ρόλο, αφού αυτό δίνει, χωρίς να το ελέγχει και να το αντιλαμβάνεται ο άνθρωπος, οδηγίες στα υπόλοιπα όργανα, για να λειτουργήσουν, κι επίσης τα συντονίζει.
Σχετικά με τις ανάγκες του μυαλού, αυτό που αρκεί να έχουμε στο νου μας είναι ότι το μυαλό είναι ένα ακόμη όργανο του σώματος. Επομένως οι ανάγκες του δε διαφέρουν τόσο όσο κάποιοι ίσως νομίζουν από τις ανάγκες του σώματος. Το μυαλό χρειάζεται τροφή, υλική(γιατί χωρίς αυτή δεν μπορεί να επιβιώσει το σώμα και, κατά συνέπεια, το μυαλό) και τροφή για σκέψη, δηλαδή ερεθίσματα για να σκέφτεται. Επίσης χρειάζεται, όπως και το σώμα εξάσκηση. Όπως δηλαδή κάποιος τρέχει για να κάνει τα πόδια του δυνατά, έτσι πρέπει να χρησιμοποιεί και το μυαλό του, το οποίο μέσα από την εξάσκηση θα γίνει δυνατό. Όσο πιο πολύ το χρησιμοποιεί και σε όσο πιο σκληρές δοκιμασίες το υποβάλλει(πρέπει ασφαλώς να υπάρχει και μέτρο στη <<σκληρότητα>>), τόσο πιο δυνατό θα γίνει(το ίδιο ισχύει για όλα τα όργανα του σώματος τα οποία δρουν όποτε ο άνθρωπος το θελήσει). Η τρίτη ανάγκη του μυαλού είναι η ξεκούραση. Το μυαλό όπως και το σώμα, δεν μπορεί να δουλεύει(σε υψηλούς ρυθμούς) ακατάπαυστα. Πρέπει να ξεκουράζεται όποτε αυτό είναι αναγκαίο προκειμένου να αναζωογονείται. Η ξεκούραση του μυαλού επιβάλλει το να κοιμάται ο άνθρωπος τις σωστές ώρες(το βράδυ, που δεν έχει ήλιο). Βέβαια η ξεκούραση του μυαλού δεν έχει να κάνει μόνο με τον ύπνο, αλλά και με την πτώση των ρυθμών με τους οποίους δουλεύει. Πρέπει βέβαια να τονίσω ότι αυτές οι ανάγκες αφορούν τη διατήρηση του μυαλού σε καλή κατάσταση, κι όχι την επιβίωσή του, η οποία είναι συναρτημένη με τις θεμελιώδεις ανάγκες του σώματος. Αν δεν ικανοποιούνται οι ανάγκες που ανέφερα, το μυαλό γίνεται αδύναμο και δεν μπορεί να εκτελέσει τις λειτουργίες που εκτελεί έπειτα από θέληση του ανθρώπου τόσο καλά. Η επίκτητη ασθένεια του μυαλού δεν έχει κάποιο όνομα, αλλά μοιάζει με την αδυναμία του σώματος αν δεν ικανοποιούνται οι πρώτη κι η τρίτη ανάγκη(της τροφής και της ξεκουρασης) και με την παχυσαρκία αν δεν ικανοποιείται η δεύτερη(της εξάσκησης). Ο γιατρός αν δεν ικανοποιούνται οι δύο πρώτες ανάγκες(που έχουν μεγάλη σχέση μεταξύ τους) είναι, όπως και στην περίπτωση που το πνεύμα είναι άρρωστο, ο δάσκαλος/καθηγητής/φιλόσοφος κ.τ.λ., και τα φάρμακα τα πνευματικά αγαθά. Στην περίπτωση που δεν ικανοποιείται η τρίτη δε χρειάζεται γιατρός κι αρκεί η ξεκούραση. Υπάρχει βέβαια κι η περίπτωση που κάποιος έχει εκ φύσεως προβληματικό μυαλό και σε αυτήν την περίπτωση το ρόλο του γιατρού αναλαμβάνουν ειδικοί επιστήμονες που με διάφορες τεχνικές προσπαθούν να εξαλείψουν, όσο είναι αυτό δυνατό, το πρόβλημα. Η υγεία του μυαλού πάντως υπάγεται γενικά στην υγεία του σώματος.
Πολλές φορές οι άνθρωποι κάνουμε λάθη. Αυτό είναι, ως ένα βαθμό φυσιολογικό, αφού οι άνθρωποι ούτε παντογνώστες είμαστε, ούτε αλάνθαστες μηχανές που κάνουν πάντα σωστή επεξεργασία των δεδομένων και βρίσκουν την ορθή λύση. Τα πιο πολλά όμως από τα λάθη μας δεν οφείλονται στην έμφυτη κι αγιάτρευτη αδυναμία μας να κάνουμε αυτά τα δύο. Οφείλονται σε δύο άλλους παράγοντες. Ο πρώτος είναι ότι οι άνθρωποι δεν ξέρουμε πότε να χρησιμοποιήσουμε το μυαλό, πότε την ψυχή και πότε και τα δύο=πνεύμα. Ειδικά το πνεύμα, οι περισσότεροι το θεωρούν ένα και το αυτό με το μυαλό, όπως είπα και στον πρόλογο. Χρησιμοποιούμε είτε το μυαλό είτε την ψυχή, ένα από τα δύο μονάχα, για να βγάλουμε αποφάσεις που πρέπει να στηρίζονται στην υποκειμενική σκέψη=κριτική ικανότητα, η οποία πρέπει να εξαρτάται από το πνεύμα. Προσπαθούμε να ερμηνεύσουμε τα συναισθήματά μας με το μυαλό κι όχι με την ψυχή. Βιώνουμε τα συναισθήματά μας και κυνηγάμε τους στόχους μας μόνο με την ψυχή και χωρίς την αυτοσυγκράτηση που παρέχει το μυαλό. Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούμε μερικές φορές κάποιο άλλο μέρος της ύπαρξής μας από αυτό που χρειάζεται. Αυτό είναι το πρώτο μας λάθος. Το δεύτερο είναι ότι δεν εξασκούμε εξίσου όλα τα μέρη της ύπαρξής μας, κάνοντας ουσιαστικές δραστηριότητες, όπως αυτές ορίστηκαν στο 5ο φιλοσοφικό(λογικό) δοκίμιο. Νους υγιής εν σώματι υγιεί έλεγαν οι αρχαίοι ημών πρόγονοι κι είχαν(και σε αυτό) απόλυτο δίκιο, με μόνη προσωπική ένσταση ότι παρέλειψαν να αναφέρουν την ψυχή(νους θεωρώ ότι εννοούσαν πνεύμα, κι όχι το μυαλό μόνο). Για να μπορέσει ένας άνθρωπος να ζήσει σωστά, πρέπει να διατηρεί και τα τρία μέρη της υπόστασής του υγιή, ώστε να μπορεί να εκμεταλλεύεται τις διάφορες δυνατότητές τους. Αν κάποιο από τα τρία το αφήσει να αρρωστήσει, τότε δεν θα μπορεί να βοηθιέται από αυτό. Για αυτό το λόγο πρέπει να προσπαθεί να τα καταστήσει/διατηρήσει όλα υγιή.
Το μυαλό είναι το σπουδαιότερο από όλα τα όργανα του ανθρωπίνου σώματος. Εξασφαλίζει την αρμονική λειτουργία και συνεργασία μεταξύ των υπολοίπων οργάνων, βοηθώντας τον άνθρωπο να επιβιώσει, συμμετέχει στη συγκρότηση του τρίτου και πολύ σημαντικού μέρους της ανθρώπινης υπόστασης κι έχει κι εκείνο τις (καθαρά) δικές του πολύ αξιόλογες δυνατότητες. Για αυτό το λόγο ο άνθρωπος πρέπει να το προσέχει και να το φροντίζει, ώστε να διατηρείται σε καλή κατάσταση, αφού από εκείνο εξαρτάται σε πολύ μεγάλο βαθμό η επιβίωση δύο μερών της υπόστασής του, του σώματος και του πνεύματος.
Homo Cogitans
Το μυαλό είναι, κατά την άποψή μου, ένα μέλος του πρώτου μέρους του ανθρώπου, του σώματος(λέγοντας, εγώ, μυαλό, εννοώ τον εγκέφαλο). Ο λόγος που κάποιοι το θεωρούν ξεχωριστό μέρος έχει πιθανότατα να κάνει με το γεγονός ότι το έργο του δεν είναι ορατό ούτε απτό. Παρά αυτή τη διαφορά του με τα υπόλοιπα όργανα, το μυαλό δε διαφέρει ιδιαίτερα. Στην ουσία το μυαλό δουλεύει κι εκείνο για να πραγματοποιήσει τους στόχους και τις επιθυμίες της ψυχής, οι οποίες αποτελούν συνήθως ανάγκες κάποιου από τα 3 μέρη του ανθρώπου. Όπως δηλαδή τα χέρια βοηθούν στην εκπλήρωση της επιθυμίας για τροφή με το να πιάνουν το φαγητό και τα δόντια με το να το μασάνε, έτσι και το μυαλό βοηθάει αφού με τις δικές του εντολές κινούνται όλα τα υπόλοιπα, τόσο για να εξασφαλίσουν την τροφή, όσο και για να την προσφέρουν στο σώμα του ανθρώπου. Αποτελεί δηλαδή κάτι σαν συντονιστή των οργάνων, διαμεσολαβητή μεταξύ αυτών και της ψυχής, η οποία επίσης πηγάζει από το μυαλό. Όπως τόνισα και στο 3ο ψυχολογικό δοκίμιο, η ψυχή νοιώθει επιθυμία να κερδίσει κάποια πράγματα και φόβο μήπως χάσει κάποια άλλα. Το μυαλό λοιπόν είναι αυτό που σκέφτεται τι πρέπει να κάνει για να κερδίσει/μη χάσει η ψυχή αυτά που θέλει και δίνει τις κατάλληλες εντολές στα υπόλοιπα όργανα του σώματος, τα οποία τις εκτελούν. Βέβαια το μυαλό δίνει και κάποιες εντολές στα υπόλοιπα όργανα αυτόματα, ανεξάρτητα από το αν το θέλει ή όχι η ψυχή. Οι οδηγίες αυτές αφορούν τα όργανα που εκτελούν τις λειτουργίες τους από μόνα τους κι όχι έπειτα από επιθυμία του ανθρώπου(π.χ. καρδιά). Το γεγονός όμως ότι κατέχει τον ιδιαίτερο ρόλο του συντονιστή μπορεί να κάνει το μυαλό το σημαντικότερο όργανο, δεν το διαχωρίζει όμως από τα υπόλοιπα. Το μυαλό είναι μέρος του σώματος, όπως τα χέρια, οι πνεύμονες, τα αυτιά κι όλα τα άλλα. Έτσι, όπως υπάρχουν άνθρωποι με πιο γρήγορα πόδια, πιο δυνατά χέρια, πιο ωραία φωνή, πιο καλά μάτια, έτσι υπάρχουν κι άνθρωποι με καλύτερο μυαλό από άλλους. Βέβαια, πρέπει να τονίσω ότι το ότι κάποιος έχει πιο δυνατό μυαλό από κάποιον άλλο δε σημαίνει ότι έχει καλύτερο πνεύμα(το πνεύμα είναι σημαντικότερο από το μυαλό, για λόγους που θα εξηγήσω παρακάτω) καθώς μπορεί ο δεύτερος να έχει πιο δυνατή ψυχή(πιο ποιοτικό χαραχτήρα, να ξέρει να βιώνει με σωστότερο τρόπο τα συναισθήματά του) ή να έχει περισσότερη παιδεία(η εξυπνάδα είναι μονάχα ένα από το μεγάλο σύνολο των πνευματικών αγαθών που ονομάζεται παιδεία, κι όχι το σημαντικότερο). Τέλος, πρέπει ακόμη να πω ότι όπως κάποιος που δεν είναι και πολύ δυνατός από τη φύση τους μπορεί με εξάσκηση να γίνει πιο δυνατός από κάποιον άλλο,που μπορεί να είναι εκ φύσεως δυνατός και δεν το εξασκεί αυτό του το προτέρημα, μπορεί και κάποιος με μέτριο μυαλό από τη φύση του, να ξεπεράσει στην εξυπνάδα κάποιον με πολύ δυνατό, αν το εξασκήσει περισσότερο από εκείνον.
Υπάρχει όμως κι ένας άλλος λόγος που το μυαλό είναι το σπουδαιότερο από όλα τα όργανα, πέρα από το ότι αποτελεί <<συντονιστή>> κι <<αρχηγό>> τους. Ο λόγος αυτός, όπως τονίστηκε και στο προηγούμενο φιλοσοφικό δοκίμιο, είναι ότι συμμετέχει(μαζί με την ψυχή) στην κατασκευή του πνεύματος, του τρίτου μέρους της ανθρώπινης ύπαρξης. Αυτό είναι που το κάνει τόσο σημαντικό, μιας κι ένας άνθρωπος με δυνατό πνεύμα έχει απείρως περισσότερες δυνατότητες από έναν με αδύναμο ή ανύπαρκτο. Είναι σαν ένα αυτοκίνητο κι ένα κάρο αντίστοιχα. Το αυτοκίνητο έχει πολύ περισσότερες δυνατότητες από το κάρο. Επίσης, οι σπουδαιότερες από τις λειτουργίες του μυαλού γίνονται με τη συνδρομή της ψυχής(κριτική ικανότητα, καλλιτεχνικό αισθητήριο, υποκειμενική σκέψη, φαντασία), άρα αποτελούν πνευματικές κι όχι καθαρά νοητικές δυνατότητες. Αυτό βέβαια δε σημαίνει ότι και μόνο του το μυαλό δεν έχει σημαντικές δυνατότητες.
Το μυαλό έχει κι εκείνο σπουδαίες δυνατότητες. Όχι βέβαια τόσο σπουδαίες όσο το πνεύμα, αλλά εξαιρετικά σπουδαίες. Οι σημαντικότερες από αυτές είναι τρεις. Η πρώτη είναι η αυτοσυγκράτηση, για την οποία έγινε λόγος σε ξεχωριστό φιλοσοφικό(λογικό) δοκίμιο. Η αυτοσυγκράτηση είναι μια καθαρά νοητική δυνατότητα, χάρη στην οποία ο άνθρωπος χαλιναγωγεί τα πάθη του, που προέρχονται από το μυαλό. Είναι πολύ σημαντική επειδή χάρη σε αυτή ο άνθρωπος μπορεί να αντιστέκεται, στο βαθμό που χρειάζεται, στα συναισθήματά του, και να επιδιώκει το μέτρο, το οποίο γνωρίζει ως καλύτερη λύση. Μια ακόμη σημαντική δυνατότητα του μυαλού είναι η αντικειμενική σκέψη. Η αντικειμενική σκέψη αφορά δεδομένα που δε διαφέρουν στην κρίση του κάθε ανθρώπου όσον αφορά την αντίληψη και τον υπολογισμό τους(π.χ. η σύγκριση δύο αριθμών γίνεται μέσω αντικειμενικής σκέψης). Βέβαια δεν ισχύει το ίδιο και με την υποκειμενική σκέψη, η οποία αφορά το πνεύμα, αφού η αντίληψη κι η σύγκριση των δεδομένων έχει να κάνει όχι μόνο με τη σκέψη(μυαλό), αλλά και με την κριτική ικανότητα(πνεύμα), η οποία επηρεάζεται κι από τα συναισθήματα και το χαρακτήρα(ιδανικά κι αξίες) του ανθρώπου (ψυχή). Η αντικειμενική σκέψη είναι πολύ χρήσιμη, αφού σε αυτή στηρίζονται στο μεγαλύτερο βαθμό οι τεχνικές επιστήμες, οι οποίες συμβάλλουν σημαντικά στη βελτίωση της ανθρώπινης ζωής, αφού την επιμηκύνουν και την διευκολύνουν. Τέλος, η τρίτη και σπουδαιότερη δυνατότητα του μυαλού είναι η μνήμη, η οποία μπορεί βέβαια να βοηθιέται κάποιες φορές κι από την ψυχή, αλλά είναι κατά κύριο λόγο νοητική δυνατότητα. Η μνήμη αφορά την αποθήκευση πληροφοριών στο μυαλό του ανθρώπου, όπως όλοι γνωρίζουν. Η σημασία της είναι εξαιρετική, μιας και δίχως αυτή η ζωή του ανθρώπου δεν θα είχε συνέχεια κι ο άνθρωπος, συνεχώς άδειος από πληροφορίες, θα ζούσε στηριζόμενος αποκλειστικά στα ένστικτά του, τα οποία όμως το μόνο που μπορούν να εξασφαλίσουν είναι η ικανοποίηση των σωματικών αναγκών του και, κατά συνέπεια, τη σωματική του επιβίωση. Φυσικά, αυτές είναι οι δυνατότητες του μυαλού που σχετίζονται με ικανότητες-συμπεριφορά. Το μυαλό όμως έχει επίσης και ένα πολύ σημαντικό βιολογικό ρόλο, αφού αυτό δίνει, χωρίς να το ελέγχει και να το αντιλαμβάνεται ο άνθρωπος, οδηγίες στα υπόλοιπα όργανα, για να λειτουργήσουν, κι επίσης τα συντονίζει.
Σχετικά με τις ανάγκες του μυαλού, αυτό που αρκεί να έχουμε στο νου μας είναι ότι το μυαλό είναι ένα ακόμη όργανο του σώματος. Επομένως οι ανάγκες του δε διαφέρουν τόσο όσο κάποιοι ίσως νομίζουν από τις ανάγκες του σώματος. Το μυαλό χρειάζεται τροφή, υλική(γιατί χωρίς αυτή δεν μπορεί να επιβιώσει το σώμα και, κατά συνέπεια, το μυαλό) και τροφή για σκέψη, δηλαδή ερεθίσματα για να σκέφτεται. Επίσης χρειάζεται, όπως και το σώμα εξάσκηση. Όπως δηλαδή κάποιος τρέχει για να κάνει τα πόδια του δυνατά, έτσι πρέπει να χρησιμοποιεί και το μυαλό του, το οποίο μέσα από την εξάσκηση θα γίνει δυνατό. Όσο πιο πολύ το χρησιμοποιεί και σε όσο πιο σκληρές δοκιμασίες το υποβάλλει(πρέπει ασφαλώς να υπάρχει και μέτρο στη <<σκληρότητα>>), τόσο πιο δυνατό θα γίνει(το ίδιο ισχύει για όλα τα όργανα του σώματος τα οποία δρουν όποτε ο άνθρωπος το θελήσει). Η τρίτη ανάγκη του μυαλού είναι η ξεκούραση. Το μυαλό όπως και το σώμα, δεν μπορεί να δουλεύει(σε υψηλούς ρυθμούς) ακατάπαυστα. Πρέπει να ξεκουράζεται όποτε αυτό είναι αναγκαίο προκειμένου να αναζωογονείται. Η ξεκούραση του μυαλού επιβάλλει το να κοιμάται ο άνθρωπος τις σωστές ώρες(το βράδυ, που δεν έχει ήλιο). Βέβαια η ξεκούραση του μυαλού δεν έχει να κάνει μόνο με τον ύπνο, αλλά και με την πτώση των ρυθμών με τους οποίους δουλεύει. Πρέπει βέβαια να τονίσω ότι αυτές οι ανάγκες αφορούν τη διατήρηση του μυαλού σε καλή κατάσταση, κι όχι την επιβίωσή του, η οποία είναι συναρτημένη με τις θεμελιώδεις ανάγκες του σώματος. Αν δεν ικανοποιούνται οι ανάγκες που ανέφερα, το μυαλό γίνεται αδύναμο και δεν μπορεί να εκτελέσει τις λειτουργίες που εκτελεί έπειτα από θέληση του ανθρώπου τόσο καλά. Η επίκτητη ασθένεια του μυαλού δεν έχει κάποιο όνομα, αλλά μοιάζει με την αδυναμία του σώματος αν δεν ικανοποιούνται οι πρώτη κι η τρίτη ανάγκη(της τροφής και της ξεκουρασης) και με την παχυσαρκία αν δεν ικανοποιείται η δεύτερη(της εξάσκησης). Ο γιατρός αν δεν ικανοποιούνται οι δύο πρώτες ανάγκες(που έχουν μεγάλη σχέση μεταξύ τους) είναι, όπως και στην περίπτωση που το πνεύμα είναι άρρωστο, ο δάσκαλος/καθηγητής/φιλόσοφος κ.τ.λ., και τα φάρμακα τα πνευματικά αγαθά. Στην περίπτωση που δεν ικανοποιείται η τρίτη δε χρειάζεται γιατρός κι αρκεί η ξεκούραση. Υπάρχει βέβαια κι η περίπτωση που κάποιος έχει εκ φύσεως προβληματικό μυαλό και σε αυτήν την περίπτωση το ρόλο του γιατρού αναλαμβάνουν ειδικοί επιστήμονες που με διάφορες τεχνικές προσπαθούν να εξαλείψουν, όσο είναι αυτό δυνατό, το πρόβλημα. Η υγεία του μυαλού πάντως υπάγεται γενικά στην υγεία του σώματος.
Πολλές φορές οι άνθρωποι κάνουμε λάθη. Αυτό είναι, ως ένα βαθμό φυσιολογικό, αφού οι άνθρωποι ούτε παντογνώστες είμαστε, ούτε αλάνθαστες μηχανές που κάνουν πάντα σωστή επεξεργασία των δεδομένων και βρίσκουν την ορθή λύση. Τα πιο πολλά όμως από τα λάθη μας δεν οφείλονται στην έμφυτη κι αγιάτρευτη αδυναμία μας να κάνουμε αυτά τα δύο. Οφείλονται σε δύο άλλους παράγοντες. Ο πρώτος είναι ότι οι άνθρωποι δεν ξέρουμε πότε να χρησιμοποιήσουμε το μυαλό, πότε την ψυχή και πότε και τα δύο=πνεύμα. Ειδικά το πνεύμα, οι περισσότεροι το θεωρούν ένα και το αυτό με το μυαλό, όπως είπα και στον πρόλογο. Χρησιμοποιούμε είτε το μυαλό είτε την ψυχή, ένα από τα δύο μονάχα, για να βγάλουμε αποφάσεις που πρέπει να στηρίζονται στην υποκειμενική σκέψη=κριτική ικανότητα, η οποία πρέπει να εξαρτάται από το πνεύμα. Προσπαθούμε να ερμηνεύσουμε τα συναισθήματά μας με το μυαλό κι όχι με την ψυχή. Βιώνουμε τα συναισθήματά μας και κυνηγάμε τους στόχους μας μόνο με την ψυχή και χωρίς την αυτοσυγκράτηση που παρέχει το μυαλό. Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούμε μερικές φορές κάποιο άλλο μέρος της ύπαρξής μας από αυτό που χρειάζεται. Αυτό είναι το πρώτο μας λάθος. Το δεύτερο είναι ότι δεν εξασκούμε εξίσου όλα τα μέρη της ύπαρξής μας, κάνοντας ουσιαστικές δραστηριότητες, όπως αυτές ορίστηκαν στο 5ο φιλοσοφικό(λογικό) δοκίμιο. Νους υγιής εν σώματι υγιεί έλεγαν οι αρχαίοι ημών πρόγονοι κι είχαν(και σε αυτό) απόλυτο δίκιο, με μόνη προσωπική ένσταση ότι παρέλειψαν να αναφέρουν την ψυχή(νους θεωρώ ότι εννοούσαν πνεύμα, κι όχι το μυαλό μόνο). Για να μπορέσει ένας άνθρωπος να ζήσει σωστά, πρέπει να διατηρεί και τα τρία μέρη της υπόστασής του υγιή, ώστε να μπορεί να εκμεταλλεύεται τις διάφορες δυνατότητές τους. Αν κάποιο από τα τρία το αφήσει να αρρωστήσει, τότε δεν θα μπορεί να βοηθιέται από αυτό. Για αυτό το λόγο πρέπει να προσπαθεί να τα καταστήσει/διατηρήσει όλα υγιή.
Το μυαλό είναι το σπουδαιότερο από όλα τα όργανα του ανθρωπίνου σώματος. Εξασφαλίζει την αρμονική λειτουργία και συνεργασία μεταξύ των υπολοίπων οργάνων, βοηθώντας τον άνθρωπο να επιβιώσει, συμμετέχει στη συγκρότηση του τρίτου και πολύ σημαντικού μέρους της ανθρώπινης υπόστασης κι έχει κι εκείνο τις (καθαρά) δικές του πολύ αξιόλογες δυνατότητες. Για αυτό το λόγο ο άνθρωπος πρέπει να το προσέχει και να το φροντίζει, ώστε να διατηρείται σε καλή κατάσταση, αφού από εκείνο εξαρτάται σε πολύ μεγάλο βαθμό η επιβίωση δύο μερών της υπόστασής του, του σώματος και του πνεύματος.
Homo Cogitans
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου