Οι περισσότεροι άνθρωποι καταννοούν κι αναγνωρίζουν την τεράστια σημασία που έχει η γλώσσα για την ανθρωπότητα. Δίχως τη γλώσσα, θα ήταν αδύνατο για το ανθρώπινο γένος να προοδεύσει και να φτάσει στα σημερινά επίπεδα, μιας και θα επικρατούσε μια κατάσταση αντίστοιχη με την ιστορία του πύργου της Βαβέλ, όπως τη γνωρίζουμε από τη Βίβλο. Κατά τη γνώμη μου όμως, η σημασία της γλώσσας δεν έγκειται μονάχα στον αναμφισβήτητα σπουδαίο ρόλο που έχει διαδραματίσει στην ιστορία της ανθρωπότητας. Η γλώσσα, ή καλύτερα η ικανότητα χειρισμού της, αποτελεί μια ξεκάθαρη ένδειξη για την ευφυΐα κάποιου, κι εκείνη που σχετίζεται με την αντικειμενική σκέψη, για την οποία έγινε λόγος στο προηγούμενο δοκίμιο για το νου, αλλά κυρίως για αυτή που σχετίζεται με την υποκειμενική σκέψη(ο λόγος που αφορά κυρίως την υποκειμενική σκέψη, που σχετίζεται με το πνεύμα, είναι ότι μπορεί κάποιος να έχει εξασκηθεί στην αντικειμενική σκέψη, που αφορά κυρίως υπολογισμούς και να την έχει βελτιώσει, παραμελώντας όμως την ικανότητά του στο λόγο. Από την άλλη, θεωρώ σχεδόν αντίθετο να έχει εξασκήσει την υποκειμενική του σκέψη, που αφορά κυρίως τις ανθρωπιστικές επιστήμες αλλά κι οτιδήποτε για το οποίο δεν υπάρχει κοινή πανανθρώπινη άποψη, δίχως να εξασκήσει το λόγο. Το γιατί θα το εξηγήσω στη συνέχεια).
Πριν όμως περάσουμε σε κάτι σχετικά καινούριο-ασυνήθιστο(υπάρχουν κάποιοι μελετητές που το υποστηρίζουν αλλά αυτή την ιδέα τη σκέφτηκα μόνος μου, μετά έμαθα ότι δεν είναι και τόσο πρωτότυπη όσο νόμιζα), όπως την άποψη ότι η ικανότητα χειρισμού της γλώσσας εξαρτάται από/καταδεικνύει την ευφυΐα, κάποιου, ας θυμηθούμε κάποιες πιο γνωστές χρήσεις της γλώσσας. Η προφανέστερη-πιο συνηθισμένη από αυτές είναι νομίζω η ενημέρωση. Η ενημέρωση είναι κάτι που επιτυγχάνεται κατά κύριο λόγο μέσω της γλώσσας, είτε της προφορικής, είτε της γραπτής, κι είναι εξαιρετικά σημαντική, όπως όλοι μπορούν πιθανότατα να καταλάβουν. Ο λόγος, προφανής: αν δεν υπήρχε ενημέρωση ο κάθε άνθρωπος θα γνώριζε μονάχα ό,τι θα μπορούσε να μάθει μόνος του, με προσωπική σκέψη κι έρευνα. Κι, ακόμη κι αν ανακάλυπτε έναν τρόπο να θυμάται πολλά πράγματα, πέραν της καταγραφής, που απαιτεί γραπτή γλώσσα, θα μάθαινε πολύ λίγα πράγματα, και πολλά(μάλλον τα περισσότερα εξ αυτών) θα ήταν αναληθή ή ασήμαντα, αφού για να ανακαλυφθούν οι μεγάλες-σημαντικές αλήθειες(και χωρίς καν να γνωρίζουμε αν αυτό έχει πράγματι επιτευχθεί) και στις ανθρωπιστικές, και στις θετικές/τεχνικές επιστήμες, έχουν χρειαστεί έρευνες επί ερευνών και προσπάθεια πολλών ανθρώπων, που η εργασία του ενός εμπλούτιζε την εργασία των άλλων. Η δεύτερη χρήση της γλώσσας, επίσης εξαιρετικής σημασίας, αφορά την επικοινωνία. Ο τρόπος με τον οποίο οι άνθρωποι επικοινωνούν, ανταλλάσουν απόψεις, πληροφορίες(=ενημέρωση), συμπαραστέκεται ο ένας στον άλλο κ.τ.λ., είναι(κατά 99%) ο προφορικός κι ο γραπτός λόγος. Για την επικοινωνία δε χρειάζεται πιστεύω να πω πολλά. Αρκεί κανείς να φανταστεί πως θα ήταν η ζωή του αν δεν μπορούσε να επικοινωνήσει με τους άλλους, ώστε να καταλάβει τη σημασία της. Κάτι τέτοιο θα ήταν καταστροφικό για ένα <<φύσει κοινωνικό ον>>, κατά τον Αριστοτέλη, και σε πρακτικό(η επικοινωνία ενός ανθρώπου με τους άλλους τον βοηθάει να πετύχει πολλά πράγματα, να αποφύγει λάθη κ.τ.λ.) επίπεδο, αλλά και σε ψυχολογικό, αφού δεν θα μπορούσε να αντέξει να είναι πρακτικά μόνος. Τέλος, μια τρίτη χρήση της γλώσσας, η οποία σχετίζεται με την επικοινωνία, είναι η πειθώ. Η πειθώ είναι βέβαια η ικανότητα, αλλά κι η προσπάθεια, κάποιου να πείθει κάποιον με διαφορετική από αυτόν ή δίχως άποψη να υιοθετήσει και να τηρήσει τη δική του. Αυτό συνήθως είναι κακό, εκτός αν το άτομο που παίρνει την ευθύνη να πείσει κάποιον άλλο έχει καλή πρόθεση κι έχει ενημερωθεί σχετικά με το ζήτημα που συμβουλεύει κι έχει εξασφαλίσει σε μεγάλο βαθμό ότι έχει δίκιο αυτό κι όχι το άτομο που επιδιώκει να πείσει. Η πειθώ λοιπόν, και βέβαια αναφέρομαι στην πειθώ που επιτυγχάνεται με πολιτισμένο τρόπο(κάποιος μπορεί να πείσει κάποιον να τον υπακούσει και με την απειλή ενός όπλου, όμως αυτό δεν είναι αποδεκτό γιατί αποτελεί παραβίαση ενός θεμελιωδούς δικαιώματος(της ελεύθερης βούλησης) και, κατά συνέπεια, της ηθικής. επιτυγχάνεται μέσω του λόγου. Αυτές είναι οι τρεις σημαντικότερες(γνωστές) χρήσεις της γλώσσας. Πριν προχωρήσω, θα ήθελα μονάχα να τονίσω ότι όσο μεγαλύτερη ικανότητα έχει κάποιος στο λόγο, τόσο καλύτερα μπορεί να ενημερώσει, να επικοινωνήσει, να πείσει, να κάνει γενικά κάποια χρήση της γλώσσας.
Ας δούμε όμως και κάτι άλλο σχετικά με τη γλώσσα και, ειδικότερα, την ικανότητα χειρισμού της. Η ικανότητα χειρισμού της γλώσσας είναι λοιπόν ένας σπουδαίος δείκτης της ευφυΐας ενός ατόμου. Ίσως αυτή η άποψη να φαίνεται παράξενη, όμως θεωρώ ότι είναι πέρα για πέρα αληθής. Το γιατί είναι εύκολο να το καταλάβει κάποιος, αρκεί να σκεφτεί το πώς σκέφτεται ένας άνθρωπος. Ο τρόπος που ένας άνθρωπος σκέφτεται είναι ο εξής: σκέφτεται με τη γλώσσα, σαν να μιλάει, κι είτε εξωτερικεύει, είτε κρατάει μέσα του τις σκέψεις του. Για παράδειγμα, όταν ένας άνθρωπος θέλει να φάει σκέφτεται κάπως έτσι: <<Πρέπει να εξασφαλίσω λεφτά, να αγοράσω υλικά, να μαγειρέψω και να φάω>>. Σκέφτεται δηλαδή με μια περίοδο λόγου, χρησιμοποιώντας τη γλώσσα. Βέβαια στην παραπάνω περίπτωση, επειδή η διαδικασία που πρέπει να ακολουθήσει κάποιος για να εξασφαλίσει την τροφή του είναι γνωστή σε (σχεδόν)όλους και συνηθισμένη, την ακολουθεί αυτόματα κάποιος χωρίς να αντιλαμβάνεται ότι μέσα του κάνει τον παραπάνω συλλογισμό(αυτό βέβαια δε σημαίνει ότι δεν τον κάνει κιόλας) κι επίσης μπορούν να τη σκεφτούν (σχεδόν) όλοι οι άνθρωποι. Για πιο σύνθετα θέματα όμως, όπως μια φιλοσοφική αναζήτηση ή σκέψη πάνω σε ένα κοινωνικό πρόβλημα, ένας άνθρωπος χρειάζεται να σκεφτεί πολύ περισσότερο για να καταλήξει σε ένα συμπέρασμα, ενώ είναι και κάτι που δεν είναι όλοι σε θέση να το κάνουν(τουλάχιστον -επαρκώς- σωστά). Και σε αυτή την περίπτωση όμως, η σκέψη γίνεται μέσω της γλώσσας. Ούτε μέσω αριθμών, ούτε μέσω εικόνων-συμβόλων. Όταν κάποιος σκέφτεται π.χ. για το ρατσισμό δε σκέφτεται για το θέμα φέρνοντας στο μυαλό του αριθμούς. Σκέφτεται με τη γλώσσα. Για αυτό το λόγο θεωρώ πως η ικανότητα κάποιου να χειρίζεται τη γλώσσα είναι ανάλογη με την ποιότητα της, υποκειμενικής κυρίως, αλλά και της αντικειμενικής εϋφυίας(η οποία βέβαια εξαρτάται από το μυαλό, κι όχι από το πνεύμα, με το οποίο σχετίζεται η ικανότητα κάποιου να χειρίζεται τη γλώσσα, επομένως κι η υποκειμενική σκέψη. Άρα κάποιος μπορεί να διαθέτει ποιοτική αντικειμενική σκέψη, χωρίς να διαθέτει ικανότητα καλού χειρισμού της γλώσσας, αλλά μονάχα -κοινή-λογική).
Βέβαια, σε αυτό το σημείο πρέπει να εξηγήσω τι ακριβώς εννοώ ικανότητα καλού χειρισμού της γλώσσας. Δεν εννοώ το προφανές, να μιλάει κάποιος με εντυπωσιακές λέξεις και σχήματα λόγου. Καλό χειρισμό του λόγου διαθέτει κάποιος, κατά τη γνώμη μου, αν μπορεί να αποδώσει το νόημα που θέλει όσον το δυνατόν καλύτερα(1), με τον πιο απλό τρόπο(2) και χωρίς γραμματικά-συντακτικά λάθη-ωραία(3). Για να γίνω πιο σαφής, θα δώσω ένα παράδειγμα. Αν κάποιος έχει μια άποψη, που βάσει των δυνατοτήτων της γλώσσας του, μπορεί να εκφραστεί με x διαφορετικούς τρόπους, για να χειριστεί σωστά τη γλώσσα του πρέπει: α)να διαλέξει ποιοι από αυτούς τους τρόπους μπορούν να αποδώσουν σωστά το νόημα που θέλει, β)να διαλέξει ποιοι από αυτούς τους τρόπους είναι οι πιο απλοί και γ) να εκφραστεί τελικώς με τον πιο ωραίο από τους πιο απλούς από τους τρόπους που αποδίδουν καλύτερα την άποψή του, αποφεύγοντας ορθογραφικά και συντακτικά λάθη. Χρησιμοποιώ βέβαια πληθυντικό(π.χ. πιο απλούς), επειδή θεωρώ ότι είναι δύσκολο, ή και αδύνατο είναι μόνο ένας ο τρόπος που μπορεί να αποδοθεί σωστά μια άποψη ή ο πιο απλός ή ο πιο ωραίος. Τελειώνοντας, θέλω να τονίσω ότι αν π.χ. ο τρόπος που αποδίδεται καλύτερα ένα νόημα δεν είναι απλός, ή ωραίος, πρέπει να ακολουθηθεί η σειρά προτεραιοτήτων: α)σωστή απόδοση νοήματος, β)απλότητα, γ) ωραία έκφραση και παράλληλα να υπάρξει αποφυγή λαθών συντακτικού και γραμματικής. Αυτό συμβαίνει επειδή το σημαντικότερο για μια περίοδο λόγου είναι να αποδίδει σωστά το νόημα που θέλει ο πομπός, κάτι που εξαρτάται περισσότερο από το αν αυτός εκφράζεται σωστά κι έπειτα από το αν εκφράζεται με απλό τρόπο, και μετά να είναι ωραία αισθητικά.
Ας επιστρέψουμε όμως στο θέμα της σχέσης ευφυΐας-καλού χειρισμού της γλώσσας κι ας το δούμε από μια άλλη πλευρά αυτή τη φορά. Μέχρι στιγμής εξήγησα την άποψή μου ότι αν κάποιος χειρίζεται τη γλώσσα με σωστό τρόπο, αυτό δείχνει εξυπνάδα, κυρίως όσον αφορά την υποκειμενική σκέψη του. Αυτό όμως, αν δεχτούμε ότι ισχύει, μας οδηγεί σε ένα νέο συμπέρασμα. Ότι η βελτίωση της ικανότητάς μας να χειριζόμαστε τη γλώσσα μπορεί αυτόματα να αυξήσει το δείκτη ευφυΐας μας και την αποτελεσματικότητα της υποκειμενικής σκέψης μας. Αυτό είναι ένα πολύ σπουδαίο κίνητρο για τους σημερινούς ανθρώπους, οι οποίοι περιφρονούν ό,τι έχει να κάνει με τον άνθρωπο και θεοποιούν ότι έχει να κάνει με άψυχα μηχανήματα, ώστε να μάθουν να μιλάνε σωστά. Ένα παράδειγμα που δείχνει, αν όχι την ορθότητα, τουλάχιστον το ρεαλισμό αυτής της άποψης, είναι το παράδειγμα των αμόρφωτων ανθρώπων, οι οποίοι δεν μπορούν ούτε να σκεφτούν στο ίδιο επίπεδο με τους μορφωμένους, ούτε και να εκφράσουν με την ίδια ακρίβεια τις απόψεις τους, ενώ παράλληλα μπορούν εύκολα να εξαπατηθούν από κάποιον μορφωμένο, ο οποίος μπορεί, χρησιμοποιώντας μια από τις χρήσεις της γλώσσας που προαναφέρθηκαν(πειθώ) να τους πείσει μιλώντας με τον σωστό τρόπο. Ένα ακόμη παράδειγμα είναι και το ότι ένας άνθρωπος που μπορεί να χειρίζεται σωστά τη γλώσσα, επομένως διαθέτει και ποιοτική υποκειμενική σκέψη, θεωρείται (κι είναι κατ'εμέ) καλύτερος στο να δίνει συμβουλές στους άλλους. Αυτό βέβαια δεν είναι κάτι που λέγεται αλλά θεωρώ πως ο οποιοσδήποτε θα προτιμούσε να τον συμβουλεύσει κάποιος που εκφράζεται σωστά κι ωραία(κάτι που δείχνει προηγμένη υποκειμενική σκέψη) παρά κάποιος που ξέρει να λύνει σύνθετα αριθμητικά προβλήματα(κάτι που δείχνει προηγμένη αντικειμενική σκέψη). Πιστεύω ότι αυτά τα παραδείγματα, απο κοινού με το γεγονός ότι υπάρχουν ελάχιστοι(αν όχι κάθόλου) άνθρωποι που να χειρίζονται σωστά τη γλώσσα, δίχως να διαθέτουν ευφυΐα, αποδεικνύουν τη θέση που υποστηρίχθηκε παραπάνω. Όσο καλύτερα μαθαίνει κάποιος να χειρίζεται τη γλώσσα, τόσο πιο έξυπνος γίνεται.
Θεωρώ πως όλοι πρέπει να ξάρουν να χειρίζονται σωστά τη (μητρική)γλώσσα τους. Όχι μόνο για αισθητικούς λόγους και για λόγους σεβασμού που οφείλουν να δείχνουν στην πατρίδα τους, αλλά κι επειδή όσο καλύτερα μαθαίνουν να χειρίζονται τη γλώσσα, τόσο καλύτερα μπορούν να σκέφτονται και λοιπόν να παίρνουν σωστές αποφάσεις. Γιατί, αν κάποιος δεν μπορεί να χειρίζεται τη γλώσσα του σωστά, τότε θα αντιμετωπίζει προβλήματα επικοινωνίας όχι μόνο με τους άλλους, στην ποιότητα της επικοινωνίας και της ενημέρωσης και στην ικανότητα της πειθούς, αλλά και με τον ίδιο του τον εαυτό, στην ποιότητα της (υποκειμενικής κυρίως) σκέψης.
Homo Cogitans
Πριν όμως περάσουμε σε κάτι σχετικά καινούριο-ασυνήθιστο(υπάρχουν κάποιοι μελετητές που το υποστηρίζουν αλλά αυτή την ιδέα τη σκέφτηκα μόνος μου, μετά έμαθα ότι δεν είναι και τόσο πρωτότυπη όσο νόμιζα), όπως την άποψη ότι η ικανότητα χειρισμού της γλώσσας εξαρτάται από/καταδεικνύει την ευφυΐα, κάποιου, ας θυμηθούμε κάποιες πιο γνωστές χρήσεις της γλώσσας. Η προφανέστερη-πιο συνηθισμένη από αυτές είναι νομίζω η ενημέρωση. Η ενημέρωση είναι κάτι που επιτυγχάνεται κατά κύριο λόγο μέσω της γλώσσας, είτε της προφορικής, είτε της γραπτής, κι είναι εξαιρετικά σημαντική, όπως όλοι μπορούν πιθανότατα να καταλάβουν. Ο λόγος, προφανής: αν δεν υπήρχε ενημέρωση ο κάθε άνθρωπος θα γνώριζε μονάχα ό,τι θα μπορούσε να μάθει μόνος του, με προσωπική σκέψη κι έρευνα. Κι, ακόμη κι αν ανακάλυπτε έναν τρόπο να θυμάται πολλά πράγματα, πέραν της καταγραφής, που απαιτεί γραπτή γλώσσα, θα μάθαινε πολύ λίγα πράγματα, και πολλά(μάλλον τα περισσότερα εξ αυτών) θα ήταν αναληθή ή ασήμαντα, αφού για να ανακαλυφθούν οι μεγάλες-σημαντικές αλήθειες(και χωρίς καν να γνωρίζουμε αν αυτό έχει πράγματι επιτευχθεί) και στις ανθρωπιστικές, και στις θετικές/τεχνικές επιστήμες, έχουν χρειαστεί έρευνες επί ερευνών και προσπάθεια πολλών ανθρώπων, που η εργασία του ενός εμπλούτιζε την εργασία των άλλων. Η δεύτερη χρήση της γλώσσας, επίσης εξαιρετικής σημασίας, αφορά την επικοινωνία. Ο τρόπος με τον οποίο οι άνθρωποι επικοινωνούν, ανταλλάσουν απόψεις, πληροφορίες(=ενημέρωση), συμπαραστέκεται ο ένας στον άλλο κ.τ.λ., είναι(κατά 99%) ο προφορικός κι ο γραπτός λόγος. Για την επικοινωνία δε χρειάζεται πιστεύω να πω πολλά. Αρκεί κανείς να φανταστεί πως θα ήταν η ζωή του αν δεν μπορούσε να επικοινωνήσει με τους άλλους, ώστε να καταλάβει τη σημασία της. Κάτι τέτοιο θα ήταν καταστροφικό για ένα <<φύσει κοινωνικό ον>>, κατά τον Αριστοτέλη, και σε πρακτικό(η επικοινωνία ενός ανθρώπου με τους άλλους τον βοηθάει να πετύχει πολλά πράγματα, να αποφύγει λάθη κ.τ.λ.) επίπεδο, αλλά και σε ψυχολογικό, αφού δεν θα μπορούσε να αντέξει να είναι πρακτικά μόνος. Τέλος, μια τρίτη χρήση της γλώσσας, η οποία σχετίζεται με την επικοινωνία, είναι η πειθώ. Η πειθώ είναι βέβαια η ικανότητα, αλλά κι η προσπάθεια, κάποιου να πείθει κάποιον με διαφορετική από αυτόν ή δίχως άποψη να υιοθετήσει και να τηρήσει τη δική του. Αυτό συνήθως είναι κακό, εκτός αν το άτομο που παίρνει την ευθύνη να πείσει κάποιον άλλο έχει καλή πρόθεση κι έχει ενημερωθεί σχετικά με το ζήτημα που συμβουλεύει κι έχει εξασφαλίσει σε μεγάλο βαθμό ότι έχει δίκιο αυτό κι όχι το άτομο που επιδιώκει να πείσει. Η πειθώ λοιπόν, και βέβαια αναφέρομαι στην πειθώ που επιτυγχάνεται με πολιτισμένο τρόπο(κάποιος μπορεί να πείσει κάποιον να τον υπακούσει και με την απειλή ενός όπλου, όμως αυτό δεν είναι αποδεκτό γιατί αποτελεί παραβίαση ενός θεμελιωδούς δικαιώματος(της ελεύθερης βούλησης) και, κατά συνέπεια, της ηθικής. επιτυγχάνεται μέσω του λόγου. Αυτές είναι οι τρεις σημαντικότερες(γνωστές) χρήσεις της γλώσσας. Πριν προχωρήσω, θα ήθελα μονάχα να τονίσω ότι όσο μεγαλύτερη ικανότητα έχει κάποιος στο λόγο, τόσο καλύτερα μπορεί να ενημερώσει, να επικοινωνήσει, να πείσει, να κάνει γενικά κάποια χρήση της γλώσσας.
Ας δούμε όμως και κάτι άλλο σχετικά με τη γλώσσα και, ειδικότερα, την ικανότητα χειρισμού της. Η ικανότητα χειρισμού της γλώσσας είναι λοιπόν ένας σπουδαίος δείκτης της ευφυΐας ενός ατόμου. Ίσως αυτή η άποψη να φαίνεται παράξενη, όμως θεωρώ ότι είναι πέρα για πέρα αληθής. Το γιατί είναι εύκολο να το καταλάβει κάποιος, αρκεί να σκεφτεί το πώς σκέφτεται ένας άνθρωπος. Ο τρόπος που ένας άνθρωπος σκέφτεται είναι ο εξής: σκέφτεται με τη γλώσσα, σαν να μιλάει, κι είτε εξωτερικεύει, είτε κρατάει μέσα του τις σκέψεις του. Για παράδειγμα, όταν ένας άνθρωπος θέλει να φάει σκέφτεται κάπως έτσι: <<Πρέπει να εξασφαλίσω λεφτά, να αγοράσω υλικά, να μαγειρέψω και να φάω>>. Σκέφτεται δηλαδή με μια περίοδο λόγου, χρησιμοποιώντας τη γλώσσα. Βέβαια στην παραπάνω περίπτωση, επειδή η διαδικασία που πρέπει να ακολουθήσει κάποιος για να εξασφαλίσει την τροφή του είναι γνωστή σε (σχεδόν)όλους και συνηθισμένη, την ακολουθεί αυτόματα κάποιος χωρίς να αντιλαμβάνεται ότι μέσα του κάνει τον παραπάνω συλλογισμό(αυτό βέβαια δε σημαίνει ότι δεν τον κάνει κιόλας) κι επίσης μπορούν να τη σκεφτούν (σχεδόν) όλοι οι άνθρωποι. Για πιο σύνθετα θέματα όμως, όπως μια φιλοσοφική αναζήτηση ή σκέψη πάνω σε ένα κοινωνικό πρόβλημα, ένας άνθρωπος χρειάζεται να σκεφτεί πολύ περισσότερο για να καταλήξει σε ένα συμπέρασμα, ενώ είναι και κάτι που δεν είναι όλοι σε θέση να το κάνουν(τουλάχιστον -επαρκώς- σωστά). Και σε αυτή την περίπτωση όμως, η σκέψη γίνεται μέσω της γλώσσας. Ούτε μέσω αριθμών, ούτε μέσω εικόνων-συμβόλων. Όταν κάποιος σκέφτεται π.χ. για το ρατσισμό δε σκέφτεται για το θέμα φέρνοντας στο μυαλό του αριθμούς. Σκέφτεται με τη γλώσσα. Για αυτό το λόγο θεωρώ πως η ικανότητα κάποιου να χειρίζεται τη γλώσσα είναι ανάλογη με την ποιότητα της, υποκειμενικής κυρίως, αλλά και της αντικειμενικής εϋφυίας(η οποία βέβαια εξαρτάται από το μυαλό, κι όχι από το πνεύμα, με το οποίο σχετίζεται η ικανότητα κάποιου να χειρίζεται τη γλώσσα, επομένως κι η υποκειμενική σκέψη. Άρα κάποιος μπορεί να διαθέτει ποιοτική αντικειμενική σκέψη, χωρίς να διαθέτει ικανότητα καλού χειρισμού της γλώσσας, αλλά μονάχα -κοινή-λογική).
Βέβαια, σε αυτό το σημείο πρέπει να εξηγήσω τι ακριβώς εννοώ ικανότητα καλού χειρισμού της γλώσσας. Δεν εννοώ το προφανές, να μιλάει κάποιος με εντυπωσιακές λέξεις και σχήματα λόγου. Καλό χειρισμό του λόγου διαθέτει κάποιος, κατά τη γνώμη μου, αν μπορεί να αποδώσει το νόημα που θέλει όσον το δυνατόν καλύτερα(1), με τον πιο απλό τρόπο(2) και χωρίς γραμματικά-συντακτικά λάθη-ωραία(3). Για να γίνω πιο σαφής, θα δώσω ένα παράδειγμα. Αν κάποιος έχει μια άποψη, που βάσει των δυνατοτήτων της γλώσσας του, μπορεί να εκφραστεί με x διαφορετικούς τρόπους, για να χειριστεί σωστά τη γλώσσα του πρέπει: α)να διαλέξει ποιοι από αυτούς τους τρόπους μπορούν να αποδώσουν σωστά το νόημα που θέλει, β)να διαλέξει ποιοι από αυτούς τους τρόπους είναι οι πιο απλοί και γ) να εκφραστεί τελικώς με τον πιο ωραίο από τους πιο απλούς από τους τρόπους που αποδίδουν καλύτερα την άποψή του, αποφεύγοντας ορθογραφικά και συντακτικά λάθη. Χρησιμοποιώ βέβαια πληθυντικό(π.χ. πιο απλούς), επειδή θεωρώ ότι είναι δύσκολο, ή και αδύνατο είναι μόνο ένας ο τρόπος που μπορεί να αποδοθεί σωστά μια άποψη ή ο πιο απλός ή ο πιο ωραίος. Τελειώνοντας, θέλω να τονίσω ότι αν π.χ. ο τρόπος που αποδίδεται καλύτερα ένα νόημα δεν είναι απλός, ή ωραίος, πρέπει να ακολουθηθεί η σειρά προτεραιοτήτων: α)σωστή απόδοση νοήματος, β)απλότητα, γ) ωραία έκφραση και παράλληλα να υπάρξει αποφυγή λαθών συντακτικού και γραμματικής. Αυτό συμβαίνει επειδή το σημαντικότερο για μια περίοδο λόγου είναι να αποδίδει σωστά το νόημα που θέλει ο πομπός, κάτι που εξαρτάται περισσότερο από το αν αυτός εκφράζεται σωστά κι έπειτα από το αν εκφράζεται με απλό τρόπο, και μετά να είναι ωραία αισθητικά.
Ας επιστρέψουμε όμως στο θέμα της σχέσης ευφυΐας-καλού χειρισμού της γλώσσας κι ας το δούμε από μια άλλη πλευρά αυτή τη φορά. Μέχρι στιγμής εξήγησα την άποψή μου ότι αν κάποιος χειρίζεται τη γλώσσα με σωστό τρόπο, αυτό δείχνει εξυπνάδα, κυρίως όσον αφορά την υποκειμενική σκέψη του. Αυτό όμως, αν δεχτούμε ότι ισχύει, μας οδηγεί σε ένα νέο συμπέρασμα. Ότι η βελτίωση της ικανότητάς μας να χειριζόμαστε τη γλώσσα μπορεί αυτόματα να αυξήσει το δείκτη ευφυΐας μας και την αποτελεσματικότητα της υποκειμενικής σκέψης μας. Αυτό είναι ένα πολύ σπουδαίο κίνητρο για τους σημερινούς ανθρώπους, οι οποίοι περιφρονούν ό,τι έχει να κάνει με τον άνθρωπο και θεοποιούν ότι έχει να κάνει με άψυχα μηχανήματα, ώστε να μάθουν να μιλάνε σωστά. Ένα παράδειγμα που δείχνει, αν όχι την ορθότητα, τουλάχιστον το ρεαλισμό αυτής της άποψης, είναι το παράδειγμα των αμόρφωτων ανθρώπων, οι οποίοι δεν μπορούν ούτε να σκεφτούν στο ίδιο επίπεδο με τους μορφωμένους, ούτε και να εκφράσουν με την ίδια ακρίβεια τις απόψεις τους, ενώ παράλληλα μπορούν εύκολα να εξαπατηθούν από κάποιον μορφωμένο, ο οποίος μπορεί, χρησιμοποιώντας μια από τις χρήσεις της γλώσσας που προαναφέρθηκαν(πειθώ) να τους πείσει μιλώντας με τον σωστό τρόπο. Ένα ακόμη παράδειγμα είναι και το ότι ένας άνθρωπος που μπορεί να χειρίζεται σωστά τη γλώσσα, επομένως διαθέτει και ποιοτική υποκειμενική σκέψη, θεωρείται (κι είναι κατ'εμέ) καλύτερος στο να δίνει συμβουλές στους άλλους. Αυτό βέβαια δεν είναι κάτι που λέγεται αλλά θεωρώ πως ο οποιοσδήποτε θα προτιμούσε να τον συμβουλεύσει κάποιος που εκφράζεται σωστά κι ωραία(κάτι που δείχνει προηγμένη υποκειμενική σκέψη) παρά κάποιος που ξέρει να λύνει σύνθετα αριθμητικά προβλήματα(κάτι που δείχνει προηγμένη αντικειμενική σκέψη). Πιστεύω ότι αυτά τα παραδείγματα, απο κοινού με το γεγονός ότι υπάρχουν ελάχιστοι(αν όχι κάθόλου) άνθρωποι που να χειρίζονται σωστά τη γλώσσα, δίχως να διαθέτουν ευφυΐα, αποδεικνύουν τη θέση που υποστηρίχθηκε παραπάνω. Όσο καλύτερα μαθαίνει κάποιος να χειρίζεται τη γλώσσα, τόσο πιο έξυπνος γίνεται.
Θεωρώ πως όλοι πρέπει να ξάρουν να χειρίζονται σωστά τη (μητρική)γλώσσα τους. Όχι μόνο για αισθητικούς λόγους και για λόγους σεβασμού που οφείλουν να δείχνουν στην πατρίδα τους, αλλά κι επειδή όσο καλύτερα μαθαίνουν να χειρίζονται τη γλώσσα, τόσο καλύτερα μπορούν να σκέφτονται και λοιπόν να παίρνουν σωστές αποφάσεις. Γιατί, αν κάποιος δεν μπορεί να χειρίζεται τη γλώσσα του σωστά, τότε θα αντιμετωπίζει προβλήματα επικοινωνίας όχι μόνο με τους άλλους, στην ποιότητα της επικοινωνίας και της ενημέρωσης και στην ικανότητα της πειθούς, αλλά και με τον ίδιο του τον εαυτό, στην ποιότητα της (υποκειμενικής κυρίως) σκέψης.
Homo Cogitans
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου