Επανέρχομαι σήμερα(μετά από καιρό, η αλήθεια είναι) με ένα θέμα, από αυτά που είναι μάλλον τα πιο ενδιαφέροντα και σίγουρα τα αγαπημένα μου, εμένα προσωπικά. Ένα θέμα, από αυτά που όλος σχεδόν ο κόσμος νομίζει ότι είναι λυμένα, αποκωδικοποιημένα και κατανοητά, που έχουν καταλήξει σε μία άποψη πάνω σε αυτά και που τη θεωρούν σωστή. Ένα θέμα από αυτά που το να καταρρίψει τη σχετική γενική άποψη που υπάρχει αποτελεί το αγαπημένο χόμπι για ένός πνεύματος-αντιλογία. Η αλήθεια είναι ότι η σχέση γονιού-παιδιού είναι κάτι πολύ βασικό κι, ως εκ τούτου, υπάρχει προσπάθεια από τους ανθρώπους να την αντιληφθούν όσο το δυνατόν καλύτερα. Αποτελεί μάλιστα κι ένα βασικό θέμα, με πολλές προεκτάσεις, στην ψυχολογία. Κι η αλήθεια είναι ότι η ψυχολογία την έχει ερμηνεύσει αρκετά καλά, οπότε δε χρειάζεται να πω κάτι πάνω σε αυτό. Θα ήθελα όμως να προσεγγίσω αυτή τη σχέση από μία κοινωνική σκοπιά.
Η ψυχολογία, την οποία προανέφερα, μπορεί να μιλήσει για τα συναισθήματα, για τη φύση και την εξέλιξη και για το δέσιμο που επικρατεί σε αυτή τη σχέση. Αν όμως δούμε το θέμα κοινωνικά, παρατηρούμε ότι η κοινωνία αποτελείται από οικογένειες, οι οποίες, στη σωστή-φυσική τους μορφή αποτελούνται από γονείς και παιδιά. Κι επειδή μιλάμε επί μίας κοινωνικής βάσεως, δεν θα κοιτάξουμε τα συναισθήματα κλπ που υπάρχουν στη σχέση των γονέων με τα παιδιά. Αντίθετα, προτείνω να στρέψουμε το ενδιαφέρον μας σε πιο πρακτικά και "πεζά" ζητήματα. Γιατί κάποιοι άνθρωποι, κάποιοι ενήλικες και κάποιοι ανήλικες, σχηματίζουν αυτό που λέμε "οικογένεια"; Ποιος επωφελείται από αυτό; Ποιος δίνει και ποιος παίρνει; Θα γινόταν και διαφορετικά; Υπάρχει μόνο η αγάπη και η υπευθυνότητα(από πλευράς των γονέων) ή ή ευγνωμοσύνη(από πλευράς των παιδιών) που κάνει αυτό το σύστημα σημαντικό κι απαραίτητο, ή είναι και κάτι άλλο;
Προτού αναλύσω τις σκέψεις μου πάνω σε όλα αυτά, θεωρώ απαραίτητο να κάνω κάποιες διευκρινίσεις. Η πρώτη, είναι ότι δεν παραγνωρίζω την αξία των συναισθημάτων που προανέφερα. Φυσικά υπάρχουν (τις περισσότερες φορές) κι η αγάπη κι η υπεθυνότητα ή η ευγνωμοσύνη. Μάλιστα, θεωρώ ότι όχι μόνο η αγάπη των γονιών για τα παιδιά τους είναι η πιο μεγάλη που υπάρχει, αλλά πιστεύω ότι και τα παιδιά(που είναι σωστά μεγαλωμένα) αγαπούν τους γονείς τους με ένα διαφορετικό και πολύ βαθύ τρόπο, που μπορεί να υπερκεραστεί ίσως μονάχα όταν αποκτήσουν και τα ίδια δικά τους παιδιά, όσο κι αν θυμώνουν μαζί τους, όσο κι αν τσακώνονται. Πιστεύω(και το έχω ακούσει αρκετές φορές στην ψυχολογία) ότι υπάρχει ένα ειδικό ένστικτο δεσίματος παιδιού-γονέα, που είμαστε προγραμματισμένοι ως όντα να νοιώθουμε. Το γιατί ας το κρατήσουμε λιγάκι, για την επόμενη παράγραφο. Πιστεύω βέβαια ότι το δέσιμο αυτό κι η αγάπη δεν είναι εκ των πραγμάτων, έχει κάποιες προϋποθέσεις. Πρέπει ο ένας να αναγνωρίζει το ρόλο και την ιδιότητα του άλλου: ο γονιός να βλέπει το παιδί ως παιδί του και το παιδί να βλέπει το γονιό ως γονιό του-αυτό είναι και δυσκολότερο, αφού ο ρόλος του γονιού είναι πιο δύσκολος και συγκεντρώνει περισσότερα προαπαιτούμενα χαρακτηριστικά κι αρμοδιότητες. Όσο για τη δεύτερη (βασική)διευκρίνιση που θα ήθελα να κάνω, είναι ότι ο καθένας είναι, ή έστω πρέπει κι έχει δικαίωμα να είναι ελεύθερος. Δεν ανήκουμε σε κανέναν και δεν έχουμε καμία υποχρέωση εκτός το να μην παρενοχλούμε τους άλλους. Μπορεί να φαίνεται αυτή τη στιγμή ότι είναι άσχετο με το γενικό θέμα αυτό ή μπορεί και να δημιουργούνται και λάθος εντυπώσεις σχετικά με το λόγο που το λέω, αλλά σύντομα νομίζω πως αυτός θα γίνει πολύ ξεκάθαρος.
Έχοντας κάνει μία μεγάλη, αλλά κι απαραίτητη νομίζω, εισαγωγή, ήρθε νομίζω η ώρα να μπω στο κυρίως θέμα. Νομίζω ότι ο τίτλος προδιαθέτει, όπως κι επίσης αυτό που είπα στην προηγούμενη παράγραφο ότι θα διευκρινίσω. Πιστεύω όντως ότι αυτό το δέσιμο έχει μία σημαντική ψυχολογική βάση, για την οποία έχουν μιλήσει πολύ ωραία κι εμπεριστατωμένα ήδη οι (συνάδελφοι) ψυχολόγοι. Αλλά από κει και πέρα, υπάρχει κι ένα καθαρά πρακτικό θέμα.Ένα "χρέος", όπως ανέφερα και στον τίτλο. Το χρέος αυτό δεν είναι ούτε προς τους γονείς, ούτε προς τα παιδιά, ούτε προς την κοινωνία ή τη χώρα. Είναι απέναντι στο ίδιο το ανθρώπινο είδος. Είναι ένα χρέος που δεν περιορίζεται στη δημιουργία απογόνων. Ο άνθρωπος είναι το ον που του παίρνει περισσότερο από ότι οποιουδήποτε άλλο να ωριμάσει(και σωματικά και ψυχικά και πνευματικά), ενώ ζει και σε μία κοινωνία με περισσότερες απαιτήσεις από κάθε άλλη-απαιτήσεις(κάποιες σωστές, κάποιες λανθασμένες) που του παίρνει χρόνο μέχρι να φτάσει στο σημείο να μπορεί να ανταποκριθεί σε αυτές. Όλα αυτά του παίρνουν γύρω στα 16 χρόνια, συνήθως και κάποια παραπάνω. Επομένως, δεν αρκεί να δημιουργήσει κανείς απογόνους. Το σημαντικό και το δύσκολο είναι να τους αναθρέψει και να καλύψει τόσο τις βασικές, όσο και τις δευτερογενείς ανάγκες τους.
Ακούω πολύ συχνά την άποψη ότι οι γονείς είναι πολύ καλοί και δοτικοί και για αυτό δίνουν τα πάντα στα παιδιά τους, τα οποία τους χρωστάνε χάρη για αυτό. Φυσικά δε θα διαφωνήσω πλήρως-όλα αυτά σε ένα βαθμό ισχύουν, αφού κανείς δεν είναι υποχρεωμένος να κάνει τίποτα(όπως είπα και πριν), και στη συγκεκριμένη περίπτωση να κάνει παιδιά και να διαθέσει χρόνο, ενέργεια και χρήμα για να τα μεγαλώσει. Αυτό όμως είναι στην καλύτερη περίπτωση το 50% της δικής μου ανάγνωσης των πραγμάτων. Από κει και πέρα, έχω να κάνω δύο ερωτήσεις. Οι ίδιοι οι γονείς, ήρθαν σε αυτόν τον πλανήτη ουρανοκατέβατοι, όντες ετοιμοπόλεμοι και καταρτισμένοι με τα απαραίτητα εφόδια ώστε να ζήσουν; Η απάντηση είναι ξεκάθαρα όχι. Και σε αυτούς, υπήρχαν κάποιοι άνθρωποι, οι δικοί τους γονείς, που τους έδωσαν επίσης το δικό τους χρόνο, τη δική τους ενέργεια, τα δικά τους χρήματα και τους στήριξαν μέχρι να φτάσουν κι οι ίδιοι στην ηλικία που μπορούσαν να σταθούν στα πόδια τους. Τους το ξεπλήρωσαν ποτέ(στον ίδιο βαθμό); Όχι. Και να ήθελαν δύσκολα θα μπορούσαν οι περισσότεροι(θα έπρεπε οι γονείς τους να ζήσουν πολλά χρόνια για αυτό) κι επίσης θα ήταν μάλλον κάπως άσκοπο να δώσει κανείς τόσα πολλά για κάποιους γέρους ανθρώπους, οι οποίοι αφενός δεν έχουν τόσο μεγάλες ανάγκες(εκτός συναισθηματικές βέβαια) κι αφετέρου δεν έχει και νόημα "να βάζεις καινούρια εξαρτήματα σε ένα παλιό αμάξι, όταν μπορείς να πάρεις ένα καινούριο". Μην με παρεξηγήσετε για την τελευταία πρόταση-παραλληλισμό, δεν εννοώ φυσικά κανείς να πετάξει τους γονείς του όταν γεράσουν, εννοώ απλώς ότι το να δώσεις τόσα πολλά(όσα δίνει ο γονιός στο ανήλικο παιδί του) σε κάποιους γέρους ανθρώπους είναι σχετικά μάταιο, αφού οι δυνατότητές τους είναι περιορισμένες(και τα χρόνια ζωής τους, σε γενικές γραμμές). Άρα, οι γονείς χρωστάνε κι οι ίδιοι-χρωστάνε στους δικούς τους γονείς ή, εν πάσει περιπτώσει, στους ανθρώπους που τους μεγάλωσαν. Επομένως, η προσωπική μου άποψη είναι ότι ξεπληρώνουν το χρέος τους προσφέροντας στα παιδιά τους, τα οποία κάποια στιγμή με τη σειρά τους θα ξεπληρώσουν το χρέος τους προς εκείνους, προσφέροντας στα δικά τους παιδιά. Αυτό το χρέος, το οποίο θα χαρακτήριζα ως το "χρέος της ζωής", μεταβιβάζεται από γενιά σε γενιά κι όσο υπάρχουν άνθρωποι θα υπάρχει κι αυτό μαζί τους. Η δεύτερη ερώτηση, που θα ήθελα να κάνω, έχει ήδη απαντηθεί. Είναι αν θα μπορούσε να γίνεται διαφορετικά. Θα μπορούσε να συμβαίνει κάτι διαφορετικό από το να στηρίζουν οι γονείς τα παιδιά, με διάφορους τρόπους, έως ότου αυτά φτάσουν στο επίπεδο που έχουν τα εφόδια για να ζήσουν; Τόσο λόγω παραγόντων που σχετίζονται με τη φύση του ανθρωπίνου είδους, όσο και για κοινωνικούς παράγοντες, η απάντηση είναι φυσικά όχι. Επομένως, είναι ξεκάθαρο ότι οι γονείς έχουν χρέος να κάνουν ό,τι καλύτερο μπορούν ώστε να βοηθήσουν τα παιδιά τους να φτάσουν ένα επίπεδο που θα έχουν τη δυνατότητα να επιβιώσουν. Και γιατί το χρωστάνε στους δικούς τους γονείς, αλλά και γιατί μόνο έτσι θα συνεχίσει να υπάρχει το είδος μας. Το να κάνει κάποιος παιδιά δεν είναι νομική υποχρέωση. Το να τα αναθρέψει σωστά είναι, σε κάποιο βαθμό. Και τα δύο είναι όμως ηθικές υποχρεώσεις απέναντι σε αυτά, στους γονείς του, στο ανθρώπινο είδος.
Πέρα από τη ζωή φυσικά, υπάρχει κι η ποιότητα της ζωής. Την οποία, όσοι παρακολουθούν τα κείμενά μου, γνωρίζουν ότι σε γενικές γραμμές την εκτιμάω περισσότερο. Κάποιος μπορεί να διαφωνήσει με κάτι που ανέφερα πριν, ότι έχουμε χρέος να διατηρήσουμε το είδος μας(θα επανέλθω σε αυτό αργότερα). Αλλά νομίζω ότι δύσκολα θα βρεθεί κάποιος που θα διαφωνήσει με το ότι το να διατηρήσουμε το είδος μας δεν θα έχει κανένα νόημα αν η ποιότητα ζωής που έχουμε είναι κακή. Πώς μπορεί να βελτιωθεί η ποιότητα της ανθρώπινης ζωής; Η απάντηση είναι με την πρόοδο του τομέα της επιστήμης και του τομέα της παιδείας. Αλλά ούτε αυτά τα έχουμε κληρονομιά όταν γεννιόμαστε. Κι αυτά πρέπει να τα αποκτήσουμε. Πρέπει να μας τα δώσουν. Και αυτά, οι γονείς μας. Μπορεί να μην είναι αγαθά που θα πεθάνουμε χωρίς αυτά, αλλά νομίζω ότι είναι ακόμα σημαντικότερα, αφού δίχως αυτά η ανθρώπινη ζωή θα χάσει κάθε νόημα κι αξία, θα εξαθλιωθεί. Είναι λοιπόν χρέος των γονιών να προσφέρουν στο παιδί αυτά τα αγαθά όσο καλύτερα μπορούν και να παραδώσουν στον κόσμο ανθρώπους που μπορούν να τον κάνουν καλύτερο. Η ευθύνη τους δεν σταματάει στην κάλυψη των βιολογικών αναγκών των παιδιών-εκτείνεται και πιο πέρα, συμπεριλαμβάνει και τη δημιουργία ανθρώπων με ποιότητα. Το ξεκαθαρίζω αυτό γιατί πρόκειται και για μία ακόμα λάθος αντίληψη-ότι οι γονείς το βασικό που έχουν να κάνουν είναι να ζήσουν τα παιδιά τους κι όλα από κει και πέρα αποτελούν έξτρα, γενναιόδωρες παροχές. Η αλήθεια είναι ότι αποτελεί κι αυτό υποχρέωσή τους(ακόμα κι όσων δεν το πήραν από τους δικούς τους γονείς), αν κι αυτό αντιλαμβάνομαι ότι κάποιοι μπορεί να όντως να θέλουν αλλά να μην είναι σε θέση να το κάνουν.
Και, για ακόμα μία φορά, ο συλλογισμός μου με οδηγεί στην ανάγκη να κάνω μία ακόμα διευκρίνιση. Τελειώνοντας την προηγούμενη παράγραφο, ανέφερα δύο ενδιαφέροντα πράγματα: πρώτον, ότι κάποιοι γονείς μπορεί να μην πήραν από τους δικούς τους γονείς όσα θα χρειάζονταν και δεύτερον ότι υπάρχουν κάποιοι που δεν είναι σε θέση να προσφέρουν στα παιδιά τους τα πολλά που πρέπει. Τι γίνεται εδώ; Η απάντηση είναι εύκολη και δύσκολη ταυτόχρονα. Όσον αφορά το εύκολο μέρος, θα στηριχθώ σε δύο κλισέ: α)σημασία έχει η προσπάθεια και β)η πρόθεση είναι που μετράει. Το πιο σημαντικό για μένα είναι οι γονείς να έχουν την καλή πρόθεση, αλλά και να προσπαθήσουν στην πράξη να κάνουν ό,τι καλύτερο μπορούν για τα παιδιά τους. Επανερχόμενος στο θέμα του χρέους προς τους δικούς τους γονείς, μπορεί οι ίδιοι να έχουν λιγότερους ή περισσότερους πόρους από αυτούς κι επομένως θεωρητικά να πρέπει να δώσουν στα παιδιά τους όσα δόθηκαν και στους ίδιους(που στην πρώτη περίπτωση είναι αδύνατον και στη δεύτερη άδικο). Ας μην κολλάμε όμως σε κάποια νούμερα-το σημαντικό είναι η ουσία. Κι η ουσία είναι ότι οι γονείς πρέπει να δίνουν στα παιδιά τους ό,τι καλύτερο μπορούν, σε κάθε τομέα, ανεξάρτητα με το τι δόθηκε στους ίδιους και το πόσα έχουν οι ίδιοι. Και πριν πει κάποιος βιαστικά ότι έτσι θα κακομάθουν τα παιδιά, μέσα στο "σε κάθε τομέα" συμπεριλαμβάνεται κι η διαπαιδαγώγηση, πράμα που προϋποθέτει ότι αυτό δε θα γίνει. Ξέρω ότι ακόμα και για τον πιο ικανό γονέα αυτό το "ό,τι καλύτερο" είναι δύσκολη αποστολή, αλλά θα ξαναπώ, και τώρα, ότι το σημαντικότερο είναι να έχει την πρόθεση να το κάνει και να καταβάλει προσπάθεια για αυτό-από κει και πέρα, χρειάζεται και τύχη κι υποστήριξη από διάφορους άλλους.
Υπάρχει όμως και το δύσκολο μέρος της απάντησης στην προηγούμενη ερώτηση. Υπάρχει κάποιος συγκεκριμένος πήχης στα στάνταρντς που πρέπει να πληροί κάποιος ως γονιός προκειμένου να κάνει παιδιά; Που αν δεν τον φτάνει, καλύτερα θα είναι να μην το κάνει; Πιστεύω ότι η απάντηση είναι σχετική κι έχει να κάνει με τη φύση των δύο μορφών αναγκών που έχει ένα παιδί. Όσον αφορά τις δευτερογενείς, που έχουν να κάνουν περισσότερο με την εσωτερική του ανάπτυξη ως άνθρωπο, θεωρώ ότι ακόμα κι αν ένας γονέας δεν μπορεί εκείνη τη στιγμή να τις προσφέρει στο παιδί, δεν είναι αποτρεπτικός παράγοντας. Όσο κι αν θεωρώ ότι αυτές οι ανάγκες είναι, σε βάθος χρόνου, σημαντικότερες, υπάρχουν δύο λόγοι που δεν θεωρώ ότι μπορούν να είναι αποτρεπτικοί παράγοντες στο να κάνει κάποιος παιδί. Ο πρώτος είναι ότι, ένα παιδί θα αργήσει να φτάσει σε ένα σημείο που θα πρέπει να μάθει δύσκολα πράγματα, τα οποία θα χρειαστεί οι γονείς του να έχουν ένα δυνατό υπόβαθρο παιδείας, γνώσεων αλλά και χρημάτων(ώστε να πληρώσουν για την εκπαίδευσή του), για να του τα προσφέρουν. Αυτή η στιγμή θα φτάσει περίπου στο γυμνάσιο, μέχρι τότε αυτά που πρέπει να μάθει ένα παιδί είναι, σημαντικά μεν, αλλά κι απλά δε, οπότε οι περισσότεροι γονείς θα μπορούν να τους τα προσφέρουν. Κι ο δεύτερος λόγος είναι πως πιστεύω ότι το να τα προσφέρει αυτά ένας γονιός στο παιδί του είναι κυρίως θέμα θέλησης-μέσα σε μία δωδεκαετία, αν προσπαθήσει, μπορεί να αποκτήσει το υπόβαθρο που ανέφερα, καθώς κι αν ασχοληθεί με το παιδί του, μπορεί να θέσει τις απαραίτητες βάσεις για να το κάνει ένα σωστό άνθρωπο. Όσον αφορά όμως τις πρωτογενείς-βιολογικές ανάγκες, θεωρώ εξαιρετικά ανεύθυνο, εώς κι εγκληματικό, να φέρει κάποιος ένα παιδί στον κόσμο αν δεν μπορεί να του τις εξασφαλίσει. Αυτές οι ανάγκες δεν περιμένουν κι όσο καλή θέληση κι αγάπη αν έχει κάποιος, δεν μπορεί να τις καλύψει μόνο με αυτά τα δύο εφόδια. Επομένως, όσο σκληρό κι αν είναι, αφού μάλλον αποκλείει τους φτωχούς από τη διαδικασία να κάνουν παιδιά-κάτι που είναι άδικο φυσικά-, θεωρώ ότι το καλύτερο είναι κάποιος να μην κάνει παιδιά αν δεν μπορεί να τα ζήσει.
Ανέφερα πριν ότι ο τίτλος ίσως να προδιαθέτει για το θέμα του "χρέους". Ο τίτλος όμως δεν περιορίζεται σε αυτό το "χρέος"-το χαρακτηρίζει κι ως αμφίδρομο. Αφιέρωσα πολλές λέξεις, πολλά επιχειρήματα, στην προσπάθειά μου να εξηγήσω ότι το να προσφέρουν οι γονείς στα παιδιά δεν είναι μία γενναιόδωρη παροχή, αλλά μία υποχρεωσή τους. Τώρα, ελπίζοντας ότι έχω καταφέρει να το εξηγήσω και να πείσω για αυτό, επανέρχομαι να πω το αντίστροφο. Το να προσφέρουν οι γονείς στα παιδιά δεν είναι καθαρά μία υποχρέωσή τους, αλλά και μία γενναιόδωρη παροχή[η προσθήκη του "καθαρά" και του "και", αποτελούν το κύριο απόσταγμα αυτού του κειμένου και για αυτό την κάνω]. Ναι, εντάξει, οι γονείς χρωστάνε στο είδος τη δημιουργία (σωστών κι ικανών)απογόνων. Αλλά. Αλλά κάποιος μπορεί να αδιαφορεί για το είδος, δικαίωμά του. Κάποιος μπορεί να πιστεύει(και δικαίως, ως ένα βαθμό) ότι το είδος θα διατηρηθεί ακόμα και αν ο ίδιος δε συμβάλλει σε αυτό. Επίσης, δεν παύει να ισχύει το ότι είναι ένα χρέος ελαστικό, μπορεί κάλλιστα κάποιος να μην το πληρώσει, αν δεν θέλει(εδώ άλλα υποχρεωτικά και δεν τα πληρώνουν ορισμένοι). Και τέλος, ακόμα κι αν κάποιος έχει το μεγαλύτερο χρέος, το να μπει στη διαδικασία να το πληρώσει και να παλέψει με όλες του τις δυνάμεις για αυτό είναι δύσκολο. Είναι άσχετο με το γενικό θέμα, αλλά θέλω να πω κάτι ως παράδειγμα. "Προχθές έγραφα στο πανεπιστήμιο πρόοδο σε ένα μάθημα που είχα διαβάσει πολύ λίγο. Ήθελα όμως να τα πάω καλά και έτσι την τελευταία βδομάδα προσπάθησα πάρα πολύ, έδωσα το 90%. Πολλές φορές σκέφτηκα να τα παρατήσω και γενικά όλο αυτό με κούρασε πάρα πολύ. Δεν κατάφερα να δώσω το 100% που είχα αρχικά προγραμματίσει". Αυτό το λέω για να δείξω ότι, ακόμα κι αν κάποιος όντως χρωστάει, κι έχει επίγνωση του χρέους αυτού, και πάλι είναι δύσκολο να παλέψει με το 100%. Εγώ δυσκολεύτηκα για μία βδομάδα. Πόσο μάλλον ένας γονέας για 20-23 χρόνια(τόσα περίπου χρειάζεται για να προσφέρει στο παιδί όσα απαιτούνται). Και μάλιστα κάνοντας πολύ περισσότερα και πιο δύσκολα πράγματα. Για ένα χρέος που πιστεύω ξεκάθαρα πώς υπάρχει, αλλά δεν παύει να είναι υποκειμενικό. Για όλους αυτούς τους λόγους, θεωρώ το (σωστό)μεγάλωμα ενός παιδιού κάτι για το οποίο πρέπει κάποιος να είναι περήφανος και να εκτιμάται και κυρίως θεωρώ ότι το χρέος είναι αμφίδρομο. Και τα παιδιά χρωστάνε πολλά στους γονείς. Λιγότερα από ότι εκείνοι σε αυτά, αλλά και πάλι πάρα πολλά. Για αυτό πρέπει να τους σέβονται, να αναγνωρίζουν την προσφορά τους και να δείχνουν ευγνωμοσύνη, καθώς και, αν κάποια στιγμή χρειαστεί, να ανταποδώσουν μέρος της βοήθειας και της στήριξης που έλαβαν.
Πριν ολοκληρώσω, θέλω να πω και κάτι τελευταίο. Το χρέος απέναντι στο είδος είναι πράγματι κάτι αντικειμενικό και μπορεί κάποιος να διαφωνεί είναι να του είναι αδιάφορο κάτι τέτοιο. Απλώς θεωρώ ότι η ζωή(σε κάθε μορφή της) είναι κάτι πολύ σπουδαίο κι επίσης ωραίο, όταν είναι ποιοτική. Όλοι θέλουμε να ζήσουμε και οι περισσότεροι θα έκαναν τα πάντα για αυτό, ακόμα και θυσίες που δεν θα έπρεπε. Αυτό νομίζω δείχνει ξεκάθαρα ότι εκτιμούμε τη ζωή και, συγκεκριμένα, την ανθρώπινη ζωή. Επομένως, νομίζω ότι θα είναι καλό να προσπαθήσουμε να τη διαφυλάξουμε, και μέσω της αναπαραγωγής και μέσω της διατήρησης του πλανήτη σε καλή κατάσταση ώστε να μπορούν να ζήσουν ποιοτικά κι οι επόμενες γενιές(άλλο θέμα αυτό βέβαια). Δεν είναι νομική υποχρέωση, αλλά θεωρώ ότι είναι ηθική. Και θεωρώ ότι ο μόνος λόγος να μην προσπαθήσουμε να διατηρήσουμε τη ζωή, είναι αν κάποια στιγμή οι συνθήκες της έχουν χαλάσει τόσο, ώστε να έχει χάσει την αξία της. Από την άλλη όμως, πιστεύω ότι η νούμερο ένα αποστολή μας ως όντα είναι να μην αφήσουμε αυτό να συμβεί, αντιθέτως να προσπαθήσουμε να βάλουμε ο καθένας το προσωπικό του λιθαράκι ώστε ο κόσμος να γίνει καλύτερος, κι από την άλλη να δημιουργήσουμε απογόνους. Ώστε ο κόσμος κάποια μέρα να κατοικείται από χαρούμενους και ποιοτικούς ανθρώπους, οι οποίοι θα έχουν μία καλή ποιότητα ζωής. Αυτή είναι η βαθύτερη ουσία του γονικού χρέους, μέσω των δύο υποχρεώσεων που θέτει, αφού από τη μία εξασφαλίζει τη συνέχεια της ζωής κι από την άλλη τη δημιουργία ποιοτικών ανθρώπων, που θα φροντίσουν να φτιάξουν έναν κόσμο που η ζωή θα έχει την αντίστοιχη ποιότητα.
Homo Cogitans
Η ψυχολογία, την οποία προανέφερα, μπορεί να μιλήσει για τα συναισθήματα, για τη φύση και την εξέλιξη και για το δέσιμο που επικρατεί σε αυτή τη σχέση. Αν όμως δούμε το θέμα κοινωνικά, παρατηρούμε ότι η κοινωνία αποτελείται από οικογένειες, οι οποίες, στη σωστή-φυσική τους μορφή αποτελούνται από γονείς και παιδιά. Κι επειδή μιλάμε επί μίας κοινωνικής βάσεως, δεν θα κοιτάξουμε τα συναισθήματα κλπ που υπάρχουν στη σχέση των γονέων με τα παιδιά. Αντίθετα, προτείνω να στρέψουμε το ενδιαφέρον μας σε πιο πρακτικά και "πεζά" ζητήματα. Γιατί κάποιοι άνθρωποι, κάποιοι ενήλικες και κάποιοι ανήλικες, σχηματίζουν αυτό που λέμε "οικογένεια"; Ποιος επωφελείται από αυτό; Ποιος δίνει και ποιος παίρνει; Θα γινόταν και διαφορετικά; Υπάρχει μόνο η αγάπη και η υπευθυνότητα(από πλευράς των γονέων) ή ή ευγνωμοσύνη(από πλευράς των παιδιών) που κάνει αυτό το σύστημα σημαντικό κι απαραίτητο, ή είναι και κάτι άλλο;
Προτού αναλύσω τις σκέψεις μου πάνω σε όλα αυτά, θεωρώ απαραίτητο να κάνω κάποιες διευκρινίσεις. Η πρώτη, είναι ότι δεν παραγνωρίζω την αξία των συναισθημάτων που προανέφερα. Φυσικά υπάρχουν (τις περισσότερες φορές) κι η αγάπη κι η υπεθυνότητα ή η ευγνωμοσύνη. Μάλιστα, θεωρώ ότι όχι μόνο η αγάπη των γονιών για τα παιδιά τους είναι η πιο μεγάλη που υπάρχει, αλλά πιστεύω ότι και τα παιδιά(που είναι σωστά μεγαλωμένα) αγαπούν τους γονείς τους με ένα διαφορετικό και πολύ βαθύ τρόπο, που μπορεί να υπερκεραστεί ίσως μονάχα όταν αποκτήσουν και τα ίδια δικά τους παιδιά, όσο κι αν θυμώνουν μαζί τους, όσο κι αν τσακώνονται. Πιστεύω(και το έχω ακούσει αρκετές φορές στην ψυχολογία) ότι υπάρχει ένα ειδικό ένστικτο δεσίματος παιδιού-γονέα, που είμαστε προγραμματισμένοι ως όντα να νοιώθουμε. Το γιατί ας το κρατήσουμε λιγάκι, για την επόμενη παράγραφο. Πιστεύω βέβαια ότι το δέσιμο αυτό κι η αγάπη δεν είναι εκ των πραγμάτων, έχει κάποιες προϋποθέσεις. Πρέπει ο ένας να αναγνωρίζει το ρόλο και την ιδιότητα του άλλου: ο γονιός να βλέπει το παιδί ως παιδί του και το παιδί να βλέπει το γονιό ως γονιό του-αυτό είναι και δυσκολότερο, αφού ο ρόλος του γονιού είναι πιο δύσκολος και συγκεντρώνει περισσότερα προαπαιτούμενα χαρακτηριστικά κι αρμοδιότητες. Όσο για τη δεύτερη (βασική)διευκρίνιση που θα ήθελα να κάνω, είναι ότι ο καθένας είναι, ή έστω πρέπει κι έχει δικαίωμα να είναι ελεύθερος. Δεν ανήκουμε σε κανέναν και δεν έχουμε καμία υποχρέωση εκτός το να μην παρενοχλούμε τους άλλους. Μπορεί να φαίνεται αυτή τη στιγμή ότι είναι άσχετο με το γενικό θέμα αυτό ή μπορεί και να δημιουργούνται και λάθος εντυπώσεις σχετικά με το λόγο που το λέω, αλλά σύντομα νομίζω πως αυτός θα γίνει πολύ ξεκάθαρος.
Έχοντας κάνει μία μεγάλη, αλλά κι απαραίτητη νομίζω, εισαγωγή, ήρθε νομίζω η ώρα να μπω στο κυρίως θέμα. Νομίζω ότι ο τίτλος προδιαθέτει, όπως κι επίσης αυτό που είπα στην προηγούμενη παράγραφο ότι θα διευκρινίσω. Πιστεύω όντως ότι αυτό το δέσιμο έχει μία σημαντική ψυχολογική βάση, για την οποία έχουν μιλήσει πολύ ωραία κι εμπεριστατωμένα ήδη οι (συνάδελφοι) ψυχολόγοι. Αλλά από κει και πέρα, υπάρχει κι ένα καθαρά πρακτικό θέμα.Ένα "χρέος", όπως ανέφερα και στον τίτλο. Το χρέος αυτό δεν είναι ούτε προς τους γονείς, ούτε προς τα παιδιά, ούτε προς την κοινωνία ή τη χώρα. Είναι απέναντι στο ίδιο το ανθρώπινο είδος. Είναι ένα χρέος που δεν περιορίζεται στη δημιουργία απογόνων. Ο άνθρωπος είναι το ον που του παίρνει περισσότερο από ότι οποιουδήποτε άλλο να ωριμάσει(και σωματικά και ψυχικά και πνευματικά), ενώ ζει και σε μία κοινωνία με περισσότερες απαιτήσεις από κάθε άλλη-απαιτήσεις(κάποιες σωστές, κάποιες λανθασμένες) που του παίρνει χρόνο μέχρι να φτάσει στο σημείο να μπορεί να ανταποκριθεί σε αυτές. Όλα αυτά του παίρνουν γύρω στα 16 χρόνια, συνήθως και κάποια παραπάνω. Επομένως, δεν αρκεί να δημιουργήσει κανείς απογόνους. Το σημαντικό και το δύσκολο είναι να τους αναθρέψει και να καλύψει τόσο τις βασικές, όσο και τις δευτερογενείς ανάγκες τους.
Ακούω πολύ συχνά την άποψη ότι οι γονείς είναι πολύ καλοί και δοτικοί και για αυτό δίνουν τα πάντα στα παιδιά τους, τα οποία τους χρωστάνε χάρη για αυτό. Φυσικά δε θα διαφωνήσω πλήρως-όλα αυτά σε ένα βαθμό ισχύουν, αφού κανείς δεν είναι υποχρεωμένος να κάνει τίποτα(όπως είπα και πριν), και στη συγκεκριμένη περίπτωση να κάνει παιδιά και να διαθέσει χρόνο, ενέργεια και χρήμα για να τα μεγαλώσει. Αυτό όμως είναι στην καλύτερη περίπτωση το 50% της δικής μου ανάγνωσης των πραγμάτων. Από κει και πέρα, έχω να κάνω δύο ερωτήσεις. Οι ίδιοι οι γονείς, ήρθαν σε αυτόν τον πλανήτη ουρανοκατέβατοι, όντες ετοιμοπόλεμοι και καταρτισμένοι με τα απαραίτητα εφόδια ώστε να ζήσουν; Η απάντηση είναι ξεκάθαρα όχι. Και σε αυτούς, υπήρχαν κάποιοι άνθρωποι, οι δικοί τους γονείς, που τους έδωσαν επίσης το δικό τους χρόνο, τη δική τους ενέργεια, τα δικά τους χρήματα και τους στήριξαν μέχρι να φτάσουν κι οι ίδιοι στην ηλικία που μπορούσαν να σταθούν στα πόδια τους. Τους το ξεπλήρωσαν ποτέ(στον ίδιο βαθμό); Όχι. Και να ήθελαν δύσκολα θα μπορούσαν οι περισσότεροι(θα έπρεπε οι γονείς τους να ζήσουν πολλά χρόνια για αυτό) κι επίσης θα ήταν μάλλον κάπως άσκοπο να δώσει κανείς τόσα πολλά για κάποιους γέρους ανθρώπους, οι οποίοι αφενός δεν έχουν τόσο μεγάλες ανάγκες(εκτός συναισθηματικές βέβαια) κι αφετέρου δεν έχει και νόημα "να βάζεις καινούρια εξαρτήματα σε ένα παλιό αμάξι, όταν μπορείς να πάρεις ένα καινούριο". Μην με παρεξηγήσετε για την τελευταία πρόταση-παραλληλισμό, δεν εννοώ φυσικά κανείς να πετάξει τους γονείς του όταν γεράσουν, εννοώ απλώς ότι το να δώσεις τόσα πολλά(όσα δίνει ο γονιός στο ανήλικο παιδί του) σε κάποιους γέρους ανθρώπους είναι σχετικά μάταιο, αφού οι δυνατότητές τους είναι περιορισμένες(και τα χρόνια ζωής τους, σε γενικές γραμμές). Άρα, οι γονείς χρωστάνε κι οι ίδιοι-χρωστάνε στους δικούς τους γονείς ή, εν πάσει περιπτώσει, στους ανθρώπους που τους μεγάλωσαν. Επομένως, η προσωπική μου άποψη είναι ότι ξεπληρώνουν το χρέος τους προσφέροντας στα παιδιά τους, τα οποία κάποια στιγμή με τη σειρά τους θα ξεπληρώσουν το χρέος τους προς εκείνους, προσφέροντας στα δικά τους παιδιά. Αυτό το χρέος, το οποίο θα χαρακτήριζα ως το "χρέος της ζωής", μεταβιβάζεται από γενιά σε γενιά κι όσο υπάρχουν άνθρωποι θα υπάρχει κι αυτό μαζί τους. Η δεύτερη ερώτηση, που θα ήθελα να κάνω, έχει ήδη απαντηθεί. Είναι αν θα μπορούσε να γίνεται διαφορετικά. Θα μπορούσε να συμβαίνει κάτι διαφορετικό από το να στηρίζουν οι γονείς τα παιδιά, με διάφορους τρόπους, έως ότου αυτά φτάσουν στο επίπεδο που έχουν τα εφόδια για να ζήσουν; Τόσο λόγω παραγόντων που σχετίζονται με τη φύση του ανθρωπίνου είδους, όσο και για κοινωνικούς παράγοντες, η απάντηση είναι φυσικά όχι. Επομένως, είναι ξεκάθαρο ότι οι γονείς έχουν χρέος να κάνουν ό,τι καλύτερο μπορούν ώστε να βοηθήσουν τα παιδιά τους να φτάσουν ένα επίπεδο που θα έχουν τη δυνατότητα να επιβιώσουν. Και γιατί το χρωστάνε στους δικούς τους γονείς, αλλά και γιατί μόνο έτσι θα συνεχίσει να υπάρχει το είδος μας. Το να κάνει κάποιος παιδιά δεν είναι νομική υποχρέωση. Το να τα αναθρέψει σωστά είναι, σε κάποιο βαθμό. Και τα δύο είναι όμως ηθικές υποχρεώσεις απέναντι σε αυτά, στους γονείς του, στο ανθρώπινο είδος.
Πέρα από τη ζωή φυσικά, υπάρχει κι η ποιότητα της ζωής. Την οποία, όσοι παρακολουθούν τα κείμενά μου, γνωρίζουν ότι σε γενικές γραμμές την εκτιμάω περισσότερο. Κάποιος μπορεί να διαφωνήσει με κάτι που ανέφερα πριν, ότι έχουμε χρέος να διατηρήσουμε το είδος μας(θα επανέλθω σε αυτό αργότερα). Αλλά νομίζω ότι δύσκολα θα βρεθεί κάποιος που θα διαφωνήσει με το ότι το να διατηρήσουμε το είδος μας δεν θα έχει κανένα νόημα αν η ποιότητα ζωής που έχουμε είναι κακή. Πώς μπορεί να βελτιωθεί η ποιότητα της ανθρώπινης ζωής; Η απάντηση είναι με την πρόοδο του τομέα της επιστήμης και του τομέα της παιδείας. Αλλά ούτε αυτά τα έχουμε κληρονομιά όταν γεννιόμαστε. Κι αυτά πρέπει να τα αποκτήσουμε. Πρέπει να μας τα δώσουν. Και αυτά, οι γονείς μας. Μπορεί να μην είναι αγαθά που θα πεθάνουμε χωρίς αυτά, αλλά νομίζω ότι είναι ακόμα σημαντικότερα, αφού δίχως αυτά η ανθρώπινη ζωή θα χάσει κάθε νόημα κι αξία, θα εξαθλιωθεί. Είναι λοιπόν χρέος των γονιών να προσφέρουν στο παιδί αυτά τα αγαθά όσο καλύτερα μπορούν και να παραδώσουν στον κόσμο ανθρώπους που μπορούν να τον κάνουν καλύτερο. Η ευθύνη τους δεν σταματάει στην κάλυψη των βιολογικών αναγκών των παιδιών-εκτείνεται και πιο πέρα, συμπεριλαμβάνει και τη δημιουργία ανθρώπων με ποιότητα. Το ξεκαθαρίζω αυτό γιατί πρόκειται και για μία ακόμα λάθος αντίληψη-ότι οι γονείς το βασικό που έχουν να κάνουν είναι να ζήσουν τα παιδιά τους κι όλα από κει και πέρα αποτελούν έξτρα, γενναιόδωρες παροχές. Η αλήθεια είναι ότι αποτελεί κι αυτό υποχρέωσή τους(ακόμα κι όσων δεν το πήραν από τους δικούς τους γονείς), αν κι αυτό αντιλαμβάνομαι ότι κάποιοι μπορεί να όντως να θέλουν αλλά να μην είναι σε θέση να το κάνουν.
Και, για ακόμα μία φορά, ο συλλογισμός μου με οδηγεί στην ανάγκη να κάνω μία ακόμα διευκρίνιση. Τελειώνοντας την προηγούμενη παράγραφο, ανέφερα δύο ενδιαφέροντα πράγματα: πρώτον, ότι κάποιοι γονείς μπορεί να μην πήραν από τους δικούς τους γονείς όσα θα χρειάζονταν και δεύτερον ότι υπάρχουν κάποιοι που δεν είναι σε θέση να προσφέρουν στα παιδιά τους τα πολλά που πρέπει. Τι γίνεται εδώ; Η απάντηση είναι εύκολη και δύσκολη ταυτόχρονα. Όσον αφορά το εύκολο μέρος, θα στηριχθώ σε δύο κλισέ: α)σημασία έχει η προσπάθεια και β)η πρόθεση είναι που μετράει. Το πιο σημαντικό για μένα είναι οι γονείς να έχουν την καλή πρόθεση, αλλά και να προσπαθήσουν στην πράξη να κάνουν ό,τι καλύτερο μπορούν για τα παιδιά τους. Επανερχόμενος στο θέμα του χρέους προς τους δικούς τους γονείς, μπορεί οι ίδιοι να έχουν λιγότερους ή περισσότερους πόρους από αυτούς κι επομένως θεωρητικά να πρέπει να δώσουν στα παιδιά τους όσα δόθηκαν και στους ίδιους(που στην πρώτη περίπτωση είναι αδύνατον και στη δεύτερη άδικο). Ας μην κολλάμε όμως σε κάποια νούμερα-το σημαντικό είναι η ουσία. Κι η ουσία είναι ότι οι γονείς πρέπει να δίνουν στα παιδιά τους ό,τι καλύτερο μπορούν, σε κάθε τομέα, ανεξάρτητα με το τι δόθηκε στους ίδιους και το πόσα έχουν οι ίδιοι. Και πριν πει κάποιος βιαστικά ότι έτσι θα κακομάθουν τα παιδιά, μέσα στο "σε κάθε τομέα" συμπεριλαμβάνεται κι η διαπαιδαγώγηση, πράμα που προϋποθέτει ότι αυτό δε θα γίνει. Ξέρω ότι ακόμα και για τον πιο ικανό γονέα αυτό το "ό,τι καλύτερο" είναι δύσκολη αποστολή, αλλά θα ξαναπώ, και τώρα, ότι το σημαντικότερο είναι να έχει την πρόθεση να το κάνει και να καταβάλει προσπάθεια για αυτό-από κει και πέρα, χρειάζεται και τύχη κι υποστήριξη από διάφορους άλλους.
Υπάρχει όμως και το δύσκολο μέρος της απάντησης στην προηγούμενη ερώτηση. Υπάρχει κάποιος συγκεκριμένος πήχης στα στάνταρντς που πρέπει να πληροί κάποιος ως γονιός προκειμένου να κάνει παιδιά; Που αν δεν τον φτάνει, καλύτερα θα είναι να μην το κάνει; Πιστεύω ότι η απάντηση είναι σχετική κι έχει να κάνει με τη φύση των δύο μορφών αναγκών που έχει ένα παιδί. Όσον αφορά τις δευτερογενείς, που έχουν να κάνουν περισσότερο με την εσωτερική του ανάπτυξη ως άνθρωπο, θεωρώ ότι ακόμα κι αν ένας γονέας δεν μπορεί εκείνη τη στιγμή να τις προσφέρει στο παιδί, δεν είναι αποτρεπτικός παράγοντας. Όσο κι αν θεωρώ ότι αυτές οι ανάγκες είναι, σε βάθος χρόνου, σημαντικότερες, υπάρχουν δύο λόγοι που δεν θεωρώ ότι μπορούν να είναι αποτρεπτικοί παράγοντες στο να κάνει κάποιος παιδί. Ο πρώτος είναι ότι, ένα παιδί θα αργήσει να φτάσει σε ένα σημείο που θα πρέπει να μάθει δύσκολα πράγματα, τα οποία θα χρειαστεί οι γονείς του να έχουν ένα δυνατό υπόβαθρο παιδείας, γνώσεων αλλά και χρημάτων(ώστε να πληρώσουν για την εκπαίδευσή του), για να του τα προσφέρουν. Αυτή η στιγμή θα φτάσει περίπου στο γυμνάσιο, μέχρι τότε αυτά που πρέπει να μάθει ένα παιδί είναι, σημαντικά μεν, αλλά κι απλά δε, οπότε οι περισσότεροι γονείς θα μπορούν να τους τα προσφέρουν. Κι ο δεύτερος λόγος είναι πως πιστεύω ότι το να τα προσφέρει αυτά ένας γονιός στο παιδί του είναι κυρίως θέμα θέλησης-μέσα σε μία δωδεκαετία, αν προσπαθήσει, μπορεί να αποκτήσει το υπόβαθρο που ανέφερα, καθώς κι αν ασχοληθεί με το παιδί του, μπορεί να θέσει τις απαραίτητες βάσεις για να το κάνει ένα σωστό άνθρωπο. Όσον αφορά όμως τις πρωτογενείς-βιολογικές ανάγκες, θεωρώ εξαιρετικά ανεύθυνο, εώς κι εγκληματικό, να φέρει κάποιος ένα παιδί στον κόσμο αν δεν μπορεί να του τις εξασφαλίσει. Αυτές οι ανάγκες δεν περιμένουν κι όσο καλή θέληση κι αγάπη αν έχει κάποιος, δεν μπορεί να τις καλύψει μόνο με αυτά τα δύο εφόδια. Επομένως, όσο σκληρό κι αν είναι, αφού μάλλον αποκλείει τους φτωχούς από τη διαδικασία να κάνουν παιδιά-κάτι που είναι άδικο φυσικά-, θεωρώ ότι το καλύτερο είναι κάποιος να μην κάνει παιδιά αν δεν μπορεί να τα ζήσει.
Ανέφερα πριν ότι ο τίτλος ίσως να προδιαθέτει για το θέμα του "χρέους". Ο τίτλος όμως δεν περιορίζεται σε αυτό το "χρέος"-το χαρακτηρίζει κι ως αμφίδρομο. Αφιέρωσα πολλές λέξεις, πολλά επιχειρήματα, στην προσπάθειά μου να εξηγήσω ότι το να προσφέρουν οι γονείς στα παιδιά δεν είναι μία γενναιόδωρη παροχή, αλλά μία υποχρεωσή τους. Τώρα, ελπίζοντας ότι έχω καταφέρει να το εξηγήσω και να πείσω για αυτό, επανέρχομαι να πω το αντίστροφο. Το να προσφέρουν οι γονείς στα παιδιά δεν είναι καθαρά μία υποχρέωσή τους, αλλά και μία γενναιόδωρη παροχή[η προσθήκη του "καθαρά" και του "και", αποτελούν το κύριο απόσταγμα αυτού του κειμένου και για αυτό την κάνω]. Ναι, εντάξει, οι γονείς χρωστάνε στο είδος τη δημιουργία (σωστών κι ικανών)απογόνων. Αλλά. Αλλά κάποιος μπορεί να αδιαφορεί για το είδος, δικαίωμά του. Κάποιος μπορεί να πιστεύει(και δικαίως, ως ένα βαθμό) ότι το είδος θα διατηρηθεί ακόμα και αν ο ίδιος δε συμβάλλει σε αυτό. Επίσης, δεν παύει να ισχύει το ότι είναι ένα χρέος ελαστικό, μπορεί κάλλιστα κάποιος να μην το πληρώσει, αν δεν θέλει(εδώ άλλα υποχρεωτικά και δεν τα πληρώνουν ορισμένοι). Και τέλος, ακόμα κι αν κάποιος έχει το μεγαλύτερο χρέος, το να μπει στη διαδικασία να το πληρώσει και να παλέψει με όλες του τις δυνάμεις για αυτό είναι δύσκολο. Είναι άσχετο με το γενικό θέμα, αλλά θέλω να πω κάτι ως παράδειγμα. "Προχθές έγραφα στο πανεπιστήμιο πρόοδο σε ένα μάθημα που είχα διαβάσει πολύ λίγο. Ήθελα όμως να τα πάω καλά και έτσι την τελευταία βδομάδα προσπάθησα πάρα πολύ, έδωσα το 90%. Πολλές φορές σκέφτηκα να τα παρατήσω και γενικά όλο αυτό με κούρασε πάρα πολύ. Δεν κατάφερα να δώσω το 100% που είχα αρχικά προγραμματίσει". Αυτό το λέω για να δείξω ότι, ακόμα κι αν κάποιος όντως χρωστάει, κι έχει επίγνωση του χρέους αυτού, και πάλι είναι δύσκολο να παλέψει με το 100%. Εγώ δυσκολεύτηκα για μία βδομάδα. Πόσο μάλλον ένας γονέας για 20-23 χρόνια(τόσα περίπου χρειάζεται για να προσφέρει στο παιδί όσα απαιτούνται). Και μάλιστα κάνοντας πολύ περισσότερα και πιο δύσκολα πράγματα. Για ένα χρέος που πιστεύω ξεκάθαρα πώς υπάρχει, αλλά δεν παύει να είναι υποκειμενικό. Για όλους αυτούς τους λόγους, θεωρώ το (σωστό)μεγάλωμα ενός παιδιού κάτι για το οποίο πρέπει κάποιος να είναι περήφανος και να εκτιμάται και κυρίως θεωρώ ότι το χρέος είναι αμφίδρομο. Και τα παιδιά χρωστάνε πολλά στους γονείς. Λιγότερα από ότι εκείνοι σε αυτά, αλλά και πάλι πάρα πολλά. Για αυτό πρέπει να τους σέβονται, να αναγνωρίζουν την προσφορά τους και να δείχνουν ευγνωμοσύνη, καθώς και, αν κάποια στιγμή χρειαστεί, να ανταποδώσουν μέρος της βοήθειας και της στήριξης που έλαβαν.
Πριν ολοκληρώσω, θέλω να πω και κάτι τελευταίο. Το χρέος απέναντι στο είδος είναι πράγματι κάτι αντικειμενικό και μπορεί κάποιος να διαφωνεί είναι να του είναι αδιάφορο κάτι τέτοιο. Απλώς θεωρώ ότι η ζωή(σε κάθε μορφή της) είναι κάτι πολύ σπουδαίο κι επίσης ωραίο, όταν είναι ποιοτική. Όλοι θέλουμε να ζήσουμε και οι περισσότεροι θα έκαναν τα πάντα για αυτό, ακόμα και θυσίες που δεν θα έπρεπε. Αυτό νομίζω δείχνει ξεκάθαρα ότι εκτιμούμε τη ζωή και, συγκεκριμένα, την ανθρώπινη ζωή. Επομένως, νομίζω ότι θα είναι καλό να προσπαθήσουμε να τη διαφυλάξουμε, και μέσω της αναπαραγωγής και μέσω της διατήρησης του πλανήτη σε καλή κατάσταση ώστε να μπορούν να ζήσουν ποιοτικά κι οι επόμενες γενιές(άλλο θέμα αυτό βέβαια). Δεν είναι νομική υποχρέωση, αλλά θεωρώ ότι είναι ηθική. Και θεωρώ ότι ο μόνος λόγος να μην προσπαθήσουμε να διατηρήσουμε τη ζωή, είναι αν κάποια στιγμή οι συνθήκες της έχουν χαλάσει τόσο, ώστε να έχει χάσει την αξία της. Από την άλλη όμως, πιστεύω ότι η νούμερο ένα αποστολή μας ως όντα είναι να μην αφήσουμε αυτό να συμβεί, αντιθέτως να προσπαθήσουμε να βάλουμε ο καθένας το προσωπικό του λιθαράκι ώστε ο κόσμος να γίνει καλύτερος, κι από την άλλη να δημιουργήσουμε απογόνους. Ώστε ο κόσμος κάποια μέρα να κατοικείται από χαρούμενους και ποιοτικούς ανθρώπους, οι οποίοι θα έχουν μία καλή ποιότητα ζωής. Αυτή είναι η βαθύτερη ουσία του γονικού χρέους, μέσω των δύο υποχρεώσεων που θέτει, αφού από τη μία εξασφαλίζει τη συνέχεια της ζωής κι από την άλλη τη δημιουργία ποιοτικών ανθρώπων, που θα φροντίσουν να φτιάξουν έναν κόσμο που η ζωή θα έχει την αντίστοιχη ποιότητα.
Homo Cogitans
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου