Υπάρχουν πολλά είδη σχολείων. Τα σχολεία αυτά, είτε στεγάζονται σε κάποιο ίδρυμα, φτιαγμένο για το σκοπό αυτό, είτε, πολύ συχνά, όχι-πρόκειται απλώς για διδακτικές καταστάσεις που μας μαθαίνουν χρήσιμα πράγματα. Ένα από τα σχολεία που εντάσσονται στη δεύτερη κατηγορία, είναι το <<σχολείο της ζωής>>. Το <<σχολείο της ζωής>> χρησιμοποιείται αρκετά σαν έννοια, αλλά νομίζω ότι δεν έχει δοθεί η απαραίτητη έμφαση στην ακριβή εξήγησή της, καθώς και στη σπουδαιότητά της. Επομένως, αυτό θα προσπαθήσω να το κάνω εγώ μέσω της σημερινής μου ανάρτησης.
Καταρχήν, ας διευκρινίσουμε την πολύπλοκη αυτή έννοια. Το <<σχολείο της ζωής>> περιλαμβάνει όλες τις καταστάσεις στις οποίες είτε βρέθηκε ένας άνθρωπος στο παρελθόν, είτε βρίσκεται στο παρόν. Όλες οι καταστάσεις στις οποίες βρισκόμαστε, είναι τα μαθήματα που μας προσφέρει το <<σχολείο της ζωής>>. Μας μαθαίνουν καινούρια πράγματα, ή απλά μας επιβεβαιώνουν κάποια πράγματα που ήδη γνωρίζαμε. Το <<σχολείο της ζωής>> είναι πολύ σημαντικότερο απ'όσο νομίζουν κάποιοι. Η χρησιμότητα κι η σημαντικότητά του έγκειται σε 2 κυρίως παράγοντες. Ο ένας είναι η τεράστια ποικιλία των γνώσεων που μας προσφέρει. Μπορεί να μην είναι τόσο εξειδικευμένες, όσο είναι για παράδειγμα οι γνώσεις που μας προσφέρει ένα πανεπιστήμιο, αλλά είναι περισσότερες(σε σύνολο) και καλύπτουν περισσότερα θέματα, από τις γνώσεις που μας προσφέρει οποιοδήποτε άλλο σχολείο. Ο δεύτερος παράγοντας αφορά την πρακτική χρησιμότητα των γνώσεων αυτών. Μπορεί τα μαθήματά του να μην είναι εξαιρετικά εξειδικευμένα, όσο των σχολείων με τη συνηθισμένη έννοια, υπερτερούν όμως σε ένα τομέα. Όλα, μα όλα όσα μας διδάσκει το <<σχολείο της ζωής>>, έχουν πρακτική χρησιμότητα. Είναι γνώσεις που αποκτήσαμε μέσω κάποιων καταστάσεων και θα μας βοηθήσουν να αντιμετωπίσουμε καλύτερα στο μέλλον ίδιες ή παρόμοιες καταστάσεις-το σύνολο των γνώσεων αυτών είναι αυτό που ονομάζουμε εμπειρία(ένας από τους 4 παράγοντες που επηρεάζουν την κριτική ικανότητα). Αντίθετα, οι γνώσεις που μας παρέχει το κλασικό σχολείο δεν έχουν όλες πρακτική εφαρμογή στη ζωή μας. Βέβαια, όσο κι αν διαφέρει το <<σχολείο της ζωής>> από το κλασικό σχολείο, έχουν κι ένα κοινό σημείο:και στα δύο, για να αποκτήσεις γνώσεις, πρέπει να προσπαθήσεις. Όσο πιο πολύ προσπαθήσεις, τόσο περισσότερες γνώσεις θα αποκτήσεις. Παρακάτω θα εκθέσω τη δική μου αντίληψη ως προς το πώς πρέπει να δουλέψουμε ώστε να επωφεληθούμε από το σχολείο της ζωής.
Η διαδικασία που πρέπει να ακολουθούμε αποτελείται από 5 βήματα, τα οποία εκφράζουν όλα από μία ερώτηση: τι, πώς, τι άλλο, γιατί, τι είδους. Η διαδικασία αυτή πρέπει να γίνεται με την παραπάνω σειρά. Ας ξεκινήσουμε με το πρώτο βήμα, που εκφράζει την ερώτηση τι. Στο πρώτο βήμα, αυτό που έχουμε να κάνουμε είναι, όποτε προκύπτει μια νέα κατάσταση, να προσπαθούμε να την ορίσουμε. Να έχουμε δηλαδή στο μυαλό μας μια ολοκληρωμένη κι όσο το δυνατόν πιο εμπεριστατωμένη άποψη για το τι ακριβώς συμβαίνει. Μπορεί να φαίνεται σχετικά απλό κι απλοϊκό το βήμα αυτό, είναι όμως απαραίτητο κι εξαιρετικά σημαντικό, καθώς ένας λανθασμένος ορισμός της κατάστασης μπορεί να οδηγήσει σε αρκετά λάθη, είτε σε λάθη που αφορούν την αντίδρασή μας στην κατάσταση αυτή, είτε σε λάθη που αφορούν την επεξεργασία της κατάστασης, η οποία είναι και το βασικό θέμα της παρούσας ανάρτησης. Για αυτό πρέπει να γίνεται αυτό το βήμα με σοβαρότητα κι υπευθυνόητητα. Σχετικά με το τι, θα πρέπει κι αφού ορίσουμε την κατάσταση να την αξιολογήσουμε ως σημαντική ή ασήμαντη και, ανάλογα με το κατά πόσο σημαντική θα την θεωρήσουμε, να να δώσουμε περισσότερη ή και λιγότερη προσοχή και προσπάθεια και στα επόμενα βήματα. Ας δούμε ένα απλό παράδειγμα. Ας πούμε ότι κάποιος βρίσκει δουλειά ως σερβιτόρος. Ένας σωστός ορισμός της κατάστασης είναι: <<Βρήκα δουλειά ως σερβιτόρος στο τάδε μαγαζί. Θα δουλεύω από την x ώρα μέχρι την y. Οι αρμοδιότητές μου θα είναι.............>>. Φυσικά, πρέπει στο σημείο αυτό να διευκρινίσω, προς αποφυγίν παρεξηγήσεων, πώς μπορεί πχ 2 άνθρωποι να δουλεύουν κι οι 2 ως σερβιτόροι, παρ'όλ'αυτά η κατάσταση του καθενός, γενικότερα, να είναι διαφορετική.
Το δεύτερο ερώτημα στο οποίο πρέπει να απαντήσουμε, σχετικά με την νέα κατάσταση, είναι το πως. Το πως αφορά κυρίως τον τρόπο με τον οποίο δημιουργήθηκε αυτή η κατάσταση. Το ποιος-οι την δημιούργησαν, το πότε-πού(υπό ποιες συνθήκες), καθώς φυσικά και τη διαδικασία μέσω της οποία δημιουργήθηκε η κατάσταση. Στο παραπάνω παράδειγμα: <<Για το ότι έγινα σερβιτόρος πχ είμαι υπεύθυνος εγώ-εγώ το διάλεξα, διάλεξα τη δουλειά αυτή υπό τις τάδε συνθήκες και βρήκα τη δουλειά αυτή ψάχνοντας στις αγγελίες στη εφημερίδα>>.
Το τρίτο ερώτημα στο οποίο θα πρέπει να απαντήσουμε είναι το τι άλλο. Το τι άλλο αφορά το τι άλλο θα μπορούσε να συμβεί, στη θέση αυτού που συμβαίνει, με λίγα λόγια εναλλακτικές καταστάσεις. Στο παράδειγμά μας: <<Αντί σερβιτόρος θα μπορούσα να είμαι δάσκαλος, γιατρός, επιπλοποιός και, εν ολίγοις, οποιοδήποτε άλλο επάγγελμα>>.
Το τέταρτο ερώτημα είναι το γιατί. Το γιατί αφορά το λόγο που η κατάσταση που επικράτησε είναι αυτή που αντιμετωπίζουμε, κι όχι κάποια εναλλακτική της. Στο παράδειγμά μας: <<Ο λόγος που έγινα σερβιτόρος κι όχι κάτι άλλο είναι ότι πχ δεν βρήκα άλλη πρόταση για δουλειά>>.
Το πέμπτο και τελευταίο ερώτημα που πρέπει να απαντήσουμε είναι το τι είδους. Το τι είδους έχει να κάνει με την κρίση του ατόμου για κάποια κατάσταση. Η κρίση αυτή μπορεί να είναι είτε θετική(αν το άτομο θεωρεί την κατάσταση καλή-ωφέλιμη για το ίδιο) ή αρνητική(αν τη θεωρεί κακή-επιζήμια για αυτό).
Ώρα τώρα να εξηγήσω και τους λόγους που πρέπει να προβαίνουμε σε αυτή τη διαδικασία και πώς αυτή μπορεί να είναι ωφέλιμη για μας. Ας μιλήσω για το κάθε ερώτημα ξεχωριστά. Το τι είναι περισσότερο αναγνωριστικό, εξοικειωνόμαστε με την κατάσταση και την καταλαβαίνουμε. Σειρά έχει το τι είδους. Είναι εύκολο πιστεύω να καταλάβει κάποιος το γιατί πρέπει να απαντάμε σε αυτό το ερώτημα: ανάλογα με το αν η κατάσταση είναι καλή ή κακή, ανάλογα πρέπει να κινηθούμε: να προσπαθήσουμε να την αλλάξουμε ή όχι. Βέβαια, για να προσπαθήσουμε αλλάξουμε μια κατάσταση, θα πρέπει πρώτα να έχουμε στο μυαλό μας το ποιες είναι οι εναλλακτικές της και να διαλλέξουμε αυτή που μας αρέσει περισσότερο: εδώ φαίνεται η χρησιμότητα του τι άλλο. Το επόμενο που θα μας χρειαστεί είναι το γιατί. Να δούμε δηλαδή και να καταλάβουμε το λόγο/τους λόγους που μια κατάσταση υπερισχύει των εναλλακτικών της. Έτσι, αν το ξέρουμε αυτό, μπορούμε να δράσουμε ανάλογα με την κατάσταση, ώστε να την αλλάξουμε, αν θέλουμε, ή να φροντίσουμε να παραμείνει η ίδια. Τέλος, σημασία έχει το πώς, που έχει να κάνει με την ίδια την κατάσταση. Το πως μας λέει τον τρόπο μέσω του οποίου μπορούμε να πετύχουμε την κατάσταση που θέλουμε. Βέβαια, δεν εξαρτάται μόνο από μας το αν μια κατάσταση θα διαμορφωθεί ή αν το αν θα αλλάξει. Πολλές φορές, ακόμα κι αν βρούμε τον τρόπο να αλλάξουμε ή να προστατεύσουμε μια υπάρχουσα κατάσταση(σε αυτό μας βοηθάει κυρίως το <<γιατί>>) ή να διαμορφώσουμε μια νέα(σε αυτό το <<πώς>>), είναι πιθανό να αποτύχουμε. Αυτό βέβαια δε σημαίνει ότι η διαδικασία αυτή είναι άχρηστη. Όσο πιο πολλές φορές την κάνουμε, τόσο περισσότερο εξασκούμαστε σε αυτή(η εξάσκηση είναι ο κυριότερος παράγοντας που επηρεάζει την κριτική ικανότητα, όπως ανέφερα μόλις από το 1ο φιλοσοφικό-λογικό δοκίμιο), με αποτέλεσμα να γινόμαστε καλύτεροι, ενώ αποκτούμε γνώσεις κι εμπειρία(δύο ακόμα παράγοντες που επηρεάζουν την κριτική ικανότητα), οι οποίες μπορούν να μας χρησιμεύσουν τόσο αν ξαναπαρουσιαστεί στο μέλλον μια ίδια κατάσταση, όσο κι αν παρουσιαστεί μια παρόμοια κατάσταση. Θεωρώ λοιπόν απαραίτητο να γίνεται αυτή η διαδικάσία για οποιαδήποτε κατάσταση, η οποία επηρεάζει, έστω και λίγο, τη ζωή μας, είτε δημιουργείται από μας, είτε δημιουργείται από άλλους. Ακόμα κι αν δεν μας χρησιμεύσει για την κατάσταση αυτή, είναι εξαιρετικά πιθανόν να μας χρησιμεύσει στο μέλλον για μια ίδια ή παρόμοια.
Θεωρώ εξαιρετικά σημαντική αυτή τη διαδικασία. Θεωρώ πως, εφόσον κάποιος την κάνει όποτε του παρουσιάζεται μια κατάσταση που επηρεάζει έστω και λίγο τη ζωή του, μπορεί να αποκτήσει πιο πολλές γνώσεις συγκριτικά με το αν διάβαζε όλα τα βιβλία του κόσμου. Και μάλιστα γνώσεις χρήσιμες, βγαλμένες από την καθημερινή ζωή και με εφαρμογή στην καθημερινή ζωή. Μπορεί να φαίνεται δύσκολη αυτή η διαδικασία, όμως όσο πιο πολύ εξασκούμαστε σε αυτή, τόσο πιο εύκολη θα είναι. Όπως φαίνεται λοιπόν, η σοφία βρίσκεται στα χέρια μας. Οποιοσδήποτε μπορεί να την κατακτήσει, αρκεί βέβαια να έχει αυτό το στόχο. Δε είναι απαραίτητα ούτε βίβλία, ούτε δάσκαλοι (όσο κι αν βοηθάνε πάρα πολύ). Αρκεί το σχολείο της ζωής. Αρκεί να ακολουθήσει αυτή τη διαδικασία. Το πιστεύω ακράδαντα. Έτσι κι αλλιώς, χωρίς να υπονοώ ότι είμαι σοφός, μπορώ να το πω από την προσωπική μου πείρα ότι έχει πρακτική εφαρμογή. Ό,τι γράφω σε αυτό το blog, αυτά τα πολύ μεγάλα και βαθυστόχαστα(ευελπιστώ) κείμενα, είναι παράγωγα αυτής της διαδικασίας. Της όσο πιο λεπτομερούς παρατήρησης των γεγονότων, τόσο του στενού, όσο και του ευρύτερου κοινωνικού περιβάλλοντός μου, και της όσο πιο επίμονης προσπάθειας για σωστή κατανόησή τους. Άρα, αφού μπορώ εγώ, μάλλον μπορεί κι ο οποιοσδήποτε. Αρκεί να το θέλει. Και δεν νομίζω ότι υπάρχουν πολλοί στόχοι που αξίζουν να προσπαθήσει κανείς για να τους πετύχει περισσότερο από την κατάκτηση γνώσεων και σοφίας.
Καταρχήν, ας διευκρινίσουμε την πολύπλοκη αυτή έννοια. Το <<σχολείο της ζωής>> περιλαμβάνει όλες τις καταστάσεις στις οποίες είτε βρέθηκε ένας άνθρωπος στο παρελθόν, είτε βρίσκεται στο παρόν. Όλες οι καταστάσεις στις οποίες βρισκόμαστε, είναι τα μαθήματα που μας προσφέρει το <<σχολείο της ζωής>>. Μας μαθαίνουν καινούρια πράγματα, ή απλά μας επιβεβαιώνουν κάποια πράγματα που ήδη γνωρίζαμε. Το <<σχολείο της ζωής>> είναι πολύ σημαντικότερο απ'όσο νομίζουν κάποιοι. Η χρησιμότητα κι η σημαντικότητά του έγκειται σε 2 κυρίως παράγοντες. Ο ένας είναι η τεράστια ποικιλία των γνώσεων που μας προσφέρει. Μπορεί να μην είναι τόσο εξειδικευμένες, όσο είναι για παράδειγμα οι γνώσεις που μας προσφέρει ένα πανεπιστήμιο, αλλά είναι περισσότερες(σε σύνολο) και καλύπτουν περισσότερα θέματα, από τις γνώσεις που μας προσφέρει οποιοδήποτε άλλο σχολείο. Ο δεύτερος παράγοντας αφορά την πρακτική χρησιμότητα των γνώσεων αυτών. Μπορεί τα μαθήματά του να μην είναι εξαιρετικά εξειδικευμένα, όσο των σχολείων με τη συνηθισμένη έννοια, υπερτερούν όμως σε ένα τομέα. Όλα, μα όλα όσα μας διδάσκει το <<σχολείο της ζωής>>, έχουν πρακτική χρησιμότητα. Είναι γνώσεις που αποκτήσαμε μέσω κάποιων καταστάσεων και θα μας βοηθήσουν να αντιμετωπίσουμε καλύτερα στο μέλλον ίδιες ή παρόμοιες καταστάσεις-το σύνολο των γνώσεων αυτών είναι αυτό που ονομάζουμε εμπειρία(ένας από τους 4 παράγοντες που επηρεάζουν την κριτική ικανότητα). Αντίθετα, οι γνώσεις που μας παρέχει το κλασικό σχολείο δεν έχουν όλες πρακτική εφαρμογή στη ζωή μας. Βέβαια, όσο κι αν διαφέρει το <<σχολείο της ζωής>> από το κλασικό σχολείο, έχουν κι ένα κοινό σημείο:και στα δύο, για να αποκτήσεις γνώσεις, πρέπει να προσπαθήσεις. Όσο πιο πολύ προσπαθήσεις, τόσο περισσότερες γνώσεις θα αποκτήσεις. Παρακάτω θα εκθέσω τη δική μου αντίληψη ως προς το πώς πρέπει να δουλέψουμε ώστε να επωφεληθούμε από το σχολείο της ζωής.
Η διαδικασία που πρέπει να ακολουθούμε αποτελείται από 5 βήματα, τα οποία εκφράζουν όλα από μία ερώτηση: τι, πώς, τι άλλο, γιατί, τι είδους. Η διαδικασία αυτή πρέπει να γίνεται με την παραπάνω σειρά. Ας ξεκινήσουμε με το πρώτο βήμα, που εκφράζει την ερώτηση τι. Στο πρώτο βήμα, αυτό που έχουμε να κάνουμε είναι, όποτε προκύπτει μια νέα κατάσταση, να προσπαθούμε να την ορίσουμε. Να έχουμε δηλαδή στο μυαλό μας μια ολοκληρωμένη κι όσο το δυνατόν πιο εμπεριστατωμένη άποψη για το τι ακριβώς συμβαίνει. Μπορεί να φαίνεται σχετικά απλό κι απλοϊκό το βήμα αυτό, είναι όμως απαραίτητο κι εξαιρετικά σημαντικό, καθώς ένας λανθασμένος ορισμός της κατάστασης μπορεί να οδηγήσει σε αρκετά λάθη, είτε σε λάθη που αφορούν την αντίδρασή μας στην κατάσταση αυτή, είτε σε λάθη που αφορούν την επεξεργασία της κατάστασης, η οποία είναι και το βασικό θέμα της παρούσας ανάρτησης. Για αυτό πρέπει να γίνεται αυτό το βήμα με σοβαρότητα κι υπευθυνόητητα. Σχετικά με το τι, θα πρέπει κι αφού ορίσουμε την κατάσταση να την αξιολογήσουμε ως σημαντική ή ασήμαντη και, ανάλογα με το κατά πόσο σημαντική θα την θεωρήσουμε, να να δώσουμε περισσότερη ή και λιγότερη προσοχή και προσπάθεια και στα επόμενα βήματα. Ας δούμε ένα απλό παράδειγμα. Ας πούμε ότι κάποιος βρίσκει δουλειά ως σερβιτόρος. Ένας σωστός ορισμός της κατάστασης είναι: <<Βρήκα δουλειά ως σερβιτόρος στο τάδε μαγαζί. Θα δουλεύω από την x ώρα μέχρι την y. Οι αρμοδιότητές μου θα είναι.............>>. Φυσικά, πρέπει στο σημείο αυτό να διευκρινίσω, προς αποφυγίν παρεξηγήσεων, πώς μπορεί πχ 2 άνθρωποι να δουλεύουν κι οι 2 ως σερβιτόροι, παρ'όλ'αυτά η κατάσταση του καθενός, γενικότερα, να είναι διαφορετική.
Το δεύτερο ερώτημα στο οποίο πρέπει να απαντήσουμε, σχετικά με την νέα κατάσταση, είναι το πως. Το πως αφορά κυρίως τον τρόπο με τον οποίο δημιουργήθηκε αυτή η κατάσταση. Το ποιος-οι την δημιούργησαν, το πότε-πού(υπό ποιες συνθήκες), καθώς φυσικά και τη διαδικασία μέσω της οποία δημιουργήθηκε η κατάσταση. Στο παραπάνω παράδειγμα: <<Για το ότι έγινα σερβιτόρος πχ είμαι υπεύθυνος εγώ-εγώ το διάλεξα, διάλεξα τη δουλειά αυτή υπό τις τάδε συνθήκες και βρήκα τη δουλειά αυτή ψάχνοντας στις αγγελίες στη εφημερίδα>>.
Το τρίτο ερώτημα στο οποίο θα πρέπει να απαντήσουμε είναι το τι άλλο. Το τι άλλο αφορά το τι άλλο θα μπορούσε να συμβεί, στη θέση αυτού που συμβαίνει, με λίγα λόγια εναλλακτικές καταστάσεις. Στο παράδειγμά μας: <<Αντί σερβιτόρος θα μπορούσα να είμαι δάσκαλος, γιατρός, επιπλοποιός και, εν ολίγοις, οποιοδήποτε άλλο επάγγελμα>>.
Το τέταρτο ερώτημα είναι το γιατί. Το γιατί αφορά το λόγο που η κατάσταση που επικράτησε είναι αυτή που αντιμετωπίζουμε, κι όχι κάποια εναλλακτική της. Στο παράδειγμά μας: <<Ο λόγος που έγινα σερβιτόρος κι όχι κάτι άλλο είναι ότι πχ δεν βρήκα άλλη πρόταση για δουλειά>>.
Το πέμπτο και τελευταίο ερώτημα που πρέπει να απαντήσουμε είναι το τι είδους. Το τι είδους έχει να κάνει με την κρίση του ατόμου για κάποια κατάσταση. Η κρίση αυτή μπορεί να είναι είτε θετική(αν το άτομο θεωρεί την κατάσταση καλή-ωφέλιμη για το ίδιο) ή αρνητική(αν τη θεωρεί κακή-επιζήμια για αυτό).
Ώρα τώρα να εξηγήσω και τους λόγους που πρέπει να προβαίνουμε σε αυτή τη διαδικασία και πώς αυτή μπορεί να είναι ωφέλιμη για μας. Ας μιλήσω για το κάθε ερώτημα ξεχωριστά. Το τι είναι περισσότερο αναγνωριστικό, εξοικειωνόμαστε με την κατάσταση και την καταλαβαίνουμε. Σειρά έχει το τι είδους. Είναι εύκολο πιστεύω να καταλάβει κάποιος το γιατί πρέπει να απαντάμε σε αυτό το ερώτημα: ανάλογα με το αν η κατάσταση είναι καλή ή κακή, ανάλογα πρέπει να κινηθούμε: να προσπαθήσουμε να την αλλάξουμε ή όχι. Βέβαια, για να προσπαθήσουμε αλλάξουμε μια κατάσταση, θα πρέπει πρώτα να έχουμε στο μυαλό μας το ποιες είναι οι εναλλακτικές της και να διαλλέξουμε αυτή που μας αρέσει περισσότερο: εδώ φαίνεται η χρησιμότητα του τι άλλο. Το επόμενο που θα μας χρειαστεί είναι το γιατί. Να δούμε δηλαδή και να καταλάβουμε το λόγο/τους λόγους που μια κατάσταση υπερισχύει των εναλλακτικών της. Έτσι, αν το ξέρουμε αυτό, μπορούμε να δράσουμε ανάλογα με την κατάσταση, ώστε να την αλλάξουμε, αν θέλουμε, ή να φροντίσουμε να παραμείνει η ίδια. Τέλος, σημασία έχει το πώς, που έχει να κάνει με την ίδια την κατάσταση. Το πως μας λέει τον τρόπο μέσω του οποίου μπορούμε να πετύχουμε την κατάσταση που θέλουμε. Βέβαια, δεν εξαρτάται μόνο από μας το αν μια κατάσταση θα διαμορφωθεί ή αν το αν θα αλλάξει. Πολλές φορές, ακόμα κι αν βρούμε τον τρόπο να αλλάξουμε ή να προστατεύσουμε μια υπάρχουσα κατάσταση(σε αυτό μας βοηθάει κυρίως το <<γιατί>>) ή να διαμορφώσουμε μια νέα(σε αυτό το <<πώς>>), είναι πιθανό να αποτύχουμε. Αυτό βέβαια δε σημαίνει ότι η διαδικασία αυτή είναι άχρηστη. Όσο πιο πολλές φορές την κάνουμε, τόσο περισσότερο εξασκούμαστε σε αυτή(η εξάσκηση είναι ο κυριότερος παράγοντας που επηρεάζει την κριτική ικανότητα, όπως ανέφερα μόλις από το 1ο φιλοσοφικό-λογικό δοκίμιο), με αποτέλεσμα να γινόμαστε καλύτεροι, ενώ αποκτούμε γνώσεις κι εμπειρία(δύο ακόμα παράγοντες που επηρεάζουν την κριτική ικανότητα), οι οποίες μπορούν να μας χρησιμεύσουν τόσο αν ξαναπαρουσιαστεί στο μέλλον μια ίδια κατάσταση, όσο κι αν παρουσιαστεί μια παρόμοια κατάσταση. Θεωρώ λοιπόν απαραίτητο να γίνεται αυτή η διαδικάσία για οποιαδήποτε κατάσταση, η οποία επηρεάζει, έστω και λίγο, τη ζωή μας, είτε δημιουργείται από μας, είτε δημιουργείται από άλλους. Ακόμα κι αν δεν μας χρησιμεύσει για την κατάσταση αυτή, είναι εξαιρετικά πιθανόν να μας χρησιμεύσει στο μέλλον για μια ίδια ή παρόμοια.
Θεωρώ εξαιρετικά σημαντική αυτή τη διαδικασία. Θεωρώ πως, εφόσον κάποιος την κάνει όποτε του παρουσιάζεται μια κατάσταση που επηρεάζει έστω και λίγο τη ζωή του, μπορεί να αποκτήσει πιο πολλές γνώσεις συγκριτικά με το αν διάβαζε όλα τα βιβλία του κόσμου. Και μάλιστα γνώσεις χρήσιμες, βγαλμένες από την καθημερινή ζωή και με εφαρμογή στην καθημερινή ζωή. Μπορεί να φαίνεται δύσκολη αυτή η διαδικασία, όμως όσο πιο πολύ εξασκούμαστε σε αυτή, τόσο πιο εύκολη θα είναι. Όπως φαίνεται λοιπόν, η σοφία βρίσκεται στα χέρια μας. Οποιοσδήποτε μπορεί να την κατακτήσει, αρκεί βέβαια να έχει αυτό το στόχο. Δε είναι απαραίτητα ούτε βίβλία, ούτε δάσκαλοι (όσο κι αν βοηθάνε πάρα πολύ). Αρκεί το σχολείο της ζωής. Αρκεί να ακολουθήσει αυτή τη διαδικασία. Το πιστεύω ακράδαντα. Έτσι κι αλλιώς, χωρίς να υπονοώ ότι είμαι σοφός, μπορώ να το πω από την προσωπική μου πείρα ότι έχει πρακτική εφαρμογή. Ό,τι γράφω σε αυτό το blog, αυτά τα πολύ μεγάλα και βαθυστόχαστα(ευελπιστώ) κείμενα, είναι παράγωγα αυτής της διαδικασίας. Της όσο πιο λεπτομερούς παρατήρησης των γεγονότων, τόσο του στενού, όσο και του ευρύτερου κοινωνικού περιβάλλοντός μου, και της όσο πιο επίμονης προσπάθειας για σωστή κατανόησή τους. Άρα, αφού μπορώ εγώ, μάλλον μπορεί κι ο οποιοσδήποτε. Αρκεί να το θέλει. Και δεν νομίζω ότι υπάρχουν πολλοί στόχοι που αξίζουν να προσπαθήσει κανείς για να τους πετύχει περισσότερο από την κατάκτηση γνώσεων και σοφίας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου