Κυριακή 9 Μαρτίου 2014

11ο Φιλοσοφικό(Λογικό) Δοκίμιο: Η απαλλαγή από τα προβλήματα

          Η σημερινή μου ανάρτηση, όπως μπορεί κανείς να καταλάβει εύκολα κι από τον τίτλο, θα έχει ως θέμα τα προβλήματα και κυρίως το πώς μπορούμε να απαλλαγούμε από αυτά(άλλο ένα δείγμα πρακτικής φιλοσοφίας). Τα προβλήματα είναι κάποιες δυσάρεστες καταστάσεις, οι οποίες μας εμποδίζουν να πετύχουμε κάποιον στόχο μας ή να ασχοληθούμε με άτομα, πράγματα ή δραστηριότητες που αγαπάμε για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, και μας προκαλούν έτσι δυσαρέσκεια(αλλά και γενικά όλες οι καταστάσεις που μας προκαλούν αρνητικά συναισθήματα). Η απαλλαγή από τα προβλήματα, η οποία φυσικά δεν μπορεί να είναι ολική, καθώς δεν υπάρχει ζωή χωρίς προβλήματα, είναι πολύ σημαντική και χρήσιμη για την υγεία της ψυχής μας, την οποία βλάπτουν τα αρνητικά συναισθήματα, όπως η δυσαρέσκεια.


          Η απαλλαγή από τα προβλήματα μπορεί να γίνει σε 2 φάσεις. Η πρώτη φάση, είναι πριν αυτά προκύψουν(πρόληψη). Η πρόληψη των προβλημάτων είναι πολύ σημαντική, αφού, αν κάποιος μπορεί να προβλέψει κάποιο πρόβλημα που πιθανώς εμφανιστεί, θα έχει περισσότερο χρόνο στη διάθεσή του και σίγουρα πιο καθαρό μυαλό προκειμένου να σχεδιάσει κάποια λύση που θα μπορέσει να ακολουθήσει όταν τελικά προκύψει, ή ακόμα και να λάβει μέτρα για να μην εμφανιστεί καν. Δηλαδή ο άνθρωπος πρέπει να σκέφτεται σε διάφορες καταστάσεις προβλήματα που θα μπορούσαν να προκύψουν και πώς θα μπορέσει να τις αποτρέψει-πώς θα τις αντιμετώπιζε. Αυτό είναι πολύ χρήσιμο έτσι κι αλλιώς, αφού, ακόμα κι αν το πρόβλημα δεν προκύψει τελικά, ο άνθρωπος θα έχει εξασκήσει την κριτική του ικανότητα. Βέβαια (και) στην πρόληψη των προβλημάτων πρέπει να τηρείται το μέτρο. Αυτό σημαίνει ότι ο άνθρωπος δεν πρέπει ούτε να προβλέπει μόνο προβλήματα που είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα προκύψουν(έλλειψη), ούτε από την άλλη να βλέπει παντού ένα σωρό προβλήματα που καραδοκούν(υπερβολή). Το σωστό είναι να ασχολείται κατά κόρον με 2 τύπους προβλημάτων. Ο πρώτος είναι τα προβλήματα που έχουν αρκετές πιθανότητες(κατά τη γνώμη μας, ή κάποιους κανόνες που προκύπτουν από κάποια επιστήμη)να εμφανιστούν. Ο λόγος που πρέπει να προεξετάζουμε τα προβλήματα αυτά, έχει να κάνει φυσικά με τις πολλές πιθανότητες που έχουν να εμφανιστούν. Ο δεύτερος τύπος προβλημάτων που πρέπει να προεξετάζουμε είναι αυτά που θα έχουν ολέθριες συνέπειες αν προκύψουν(πχ η έκρηξη ενός ηφαιστείου), ακόμα κι αν δεν υπάρχουν πολλές πιθανότητες για κάτι τέτοιο. Ο λόγος είναι ότι, λόγω των σοβαρότατων επιπτώσεών τους, δεν πρέπει να αφήνουμε αυτά τα πράγματα στην τύχη τους και θα πρέπει να αναπτύσσεται για αυτά τα προβλήματα σχέδιο επίλυσης πριν καν προκύψουν. Φυσικά, σοβαρότατες επιπτώσεις δεν είναι δυνατόν να έχουν μόνο φυσικές καταστροφές, αλλά και προσωπικά προβλήματα. Τελειώνοντας την αναφορά μου στην πρόληψη, θέλω να τονίσω και κάτι που είχα πει στο προηγούμενο δοκίμιο. Όπως και στο σχέδιο προσέγγισης-κατάκτησης ενός στόχου, έτσι και στο σχέδιο αντιμετώπισης ενός προβλήματος, πρέπει να υπάρχει ευελιξία. Στη δεύτερη περίπτωση, την οποία και εξετάζουμε σήμερα, αυτό σημαίνει ότι αν ένα πρόβλημα εμφανιστεί κάπως διαφορετικό από όπως το περιμέναμε(αυτό συμβαίνει συνήθως) πρέπει να μεταβάλλουμε και το πλάνο αντιμετώπισής του, λίγο-πολύ, ώστε να ταιριάζει με τη νέα φύση του προβλήματος.

          Η δεύτερη φάση στην οποία ο άνθρωπος μπορεί να απαλλαγεί από ένα πρόβλημα είναι όταν αυτό έχει ήδη προκύψει(επίλυση). Το καλύτερο είναι όλα τα προβλήματα να αντιμετωπίζονται μέσω πρόληψης, αλλά αυτό είναι αδύνατον. Όλο και κάποια προβλήματα θα μας διαφύγουν και τότε θα πρέπει να ακολουθήσουμε μια συγκεκριμένη μέθοδο για να τα λύσουμε. Το πρώτο που πρέπει να κάνουμε λοιπόν είναι να δούμε πού οφείλονται αυτά τα προβλήματα, ποια είναι δηλαδή τα αίτια που τα προκάλεσαν. Αυτό είναι πολύ σημαντικό γιατί, αν δεν το κάνουμε ή αν το κάνουμε λάθος, τότε δεν θα μπορέσουμε και να λύσουμε τα προβλήματα. Συμβαίνει κι εδώ το ίδιο με τις αρρώστιες: αν δεν διαγνωστεί πρώτα από ποια ασθένεια πάσχει κάποιος, είναι αδύνατον να του χορηγηθεί θεραπευτική αγωγή. Καθοριστική σημασία για τη σωστή διαπίστωση των αιτιών ενός προβλήματος παίζει φυσικά η κριτική ικανότητα του ανθρώπου. Και μόλις τα αίτια έχουν εξακριβωθεί, τότε ο άνθρωπος πρέπει να λάβει τα κατάλληλα μέτρα ώστε να λύσει το πρόβλημα. Αν πχ κάποιος άνθρωπος δεν έχει αρκετά λεφτά για να καλύψει όλες τις ανάγκες του και δει ότι ο λόγος είναι ότι ξοδεύει πολλά για την κάλυψη μιας συγκεκριμένης ανάγκης, τότε η λύση είναι να πάψει να το κάνει ώστε να του μένουν χρήματα και για τις υπόλοιπες. Αν όμως δε βρει το αίτιο του προβλήματος, ή αν βρει ένα αίτιο που ευθύνεται ελάχιστα ή καθόλου(πχ ότι η δουλειά που κάνει δεν είναι αρκετά κερδοφόρα ώστε να του επιτρέπει να καλύπτει όλες τις ανάγκες του), τότε δεν θα μπορεί να επιλύσει το πρόβλημά του κι ενδέχεται να προκαλέσει και περισσότερα πάνω στην προσπάθειά του να το κάνει. Όπως και στην περίπτωση της πρόληψης, έτσι και στην περίπτωση της επίλυσης ενός προβλήματος θα πρέπει να υπάρχει ένα σχέδιο δράσης, το οποίο ο άνθρωπος θα τηρεί ευλαβικά αλλά με την απαραίτητη ευελιξία. Αν δηλαδή ένα σχέδιο δεν αποφέρει τη λύση του προβλήματος, τότε θα ευθύνεται είτε το ότι το σχέδιο δεν είναι σωστό είτε το αίτιο που καταπολεμάμε μέσω του σχεδίου δεν είναι αυτό που πραγματικά προκαλεί το πρόβλημα, οπότε θα πρέπει να σκεφτούμε τι από τα δύο συμβαίνει και να πράξουμε ανάλογα. Κάτι που θέλω επίσης να τονίσω είναι ότι ο σχέδιο αντιμετώπισης ενός προβλήματος έχει περισσότερες πιθανότητες να πετύχει όταν έχει φτιαχτεί πριν την εμφάνιση του προβλήματος(=πρόληψη),λιγότερες όταν φτιαχτεί μετά την εμφάνιση του προβλήματος(=αντιμετώπιση) κι ακόμα πιο λίγες όταν φτιαχτεί τη στιγμή που εμφανίζεται το πρόβλημα(=έκτακτη αντιμετώπιση).

          Βέβαια, υπάρχουν κάποια προβλήματα τα οποία δεν είναι δυνατόν να λυθούν. Τι κάνουμε σε αυτήν την περίπτωση; Κατά τη γνώμη μου, αυτές οι καταστάσεις δεν πρέπει να θεωρούνται προβλήματα, αφού τα αληθινά προβλήματα είναι οι άσχημες καταστάσεις που όμως έχουν λύση. Πρέπει καλύτερα να δεχτούμε τις άσχημες καταστάσεις που δεν έχουν λύση ως μόνιμες καταστάσεις. Αυτό είναι βέβαια δύσκολο, κι ο λόγος είναι η σύγκριση. Όταν λέω σύγκριση, εννοώ το εξής: ένας ανάπηρος, μπορεί να συγκρίνει τον τωρινό εαυτό του α) με τον εαυτό του πριν μείνει ανάπηρος(αν δεν ήταν εκ γενετής) και β) με όλους τους υπόλοιπους ανθρώπους που δεν είναι ανάπηροι. Τις ίδιες συγκρίσεις κάνουν κι οι συγγενείς του, οι καλοί φίλοι του και γενικότερα όσοι νοιάζονται σε ένα μεγάλο βαθμό γι'αυτόν. Αυτές οι συγκρίσεις είναι που δεν επιτρέπουν στον άνθρωπο να αποδεχτεί την κατάστασή του ως πραγματικότητα και του προκαλούν δυσαρέσκεια ή δυστυχία, ανάλογα με τη σοβαρότητά της. Αυτό όμως είναι κατά τη γνώμη μου λάθος, αν και φυσιολογικό. Ο καθένας από μας είναι διαφορετικός. Δε χρειάζεται κι ούτε πρέπει κιόλας να είμαστε όλοι ίδιοι. Φυσικά αυτό δε σημαίνει ότι πρέπει οι μισοί άνθρωποι να μείνουμε ανάπηροι(να ξεκαθαρίσω βέβαια ότι δεν αναφέρομαι συγκεκριμένα στην αναπηρία, την εκθέτω μόνο ως ένα παράδειγμα ενός άλυτου προβλήματος) για να μην είμαστε ίδιοι. Σημαίνει ότι όλοι πρέπει να αγαπήσουμε τους εαυτούς μας όπως είναι. Γιατί είναι γελοίο οι περισσότεροι από εμάς να μη στεναχωριόμαστε και να μην προσπαθούμε να διορθώσουμε τα μειονεκτήματα του εαυτού μας αλλά και γενικότερα τις άσχημες καταστάσεις που μας προκαλούν δυσαρέσκεια/δυστυχία και να το κάνουμε για τις καταστάσεις που δεν μπορούμε να διορθώσουμε ό,τι κι αν κάνουμε, όσο κι αν προσπαθήσουμε. Τις μη αναστρέψιμες καταστάσεις πρέπει να τις δεχόμαστε ως πραγματικότητα και να μη συγκρίνουμε αυτά που βιώνουμε εμείς με αυτά που βιώνουν οι άλλοι. Πρέπει πχ κάποιος που είναι ανάπηρος να το δεχτεί, με τον ίδιο τρόπο που δέχεται ότι δεν μπορεί να πετάξει, να αναπνεύσει κάτω από το νερό, να κάνει αριθμητικές πράξεις όπως ένας Η/Υ. Κι αυτό μια ιδιότητα του σώματός του είναι. Είναι λογικό να τον στεναχωρεί ότι αυτό το πρόβλημα κάποτε δεν το είχε, ή ότι οι περισσότεροι άνθρωποι δεν το έχουν, ειδικά στην αρχή που θα παρουσιαστεί, αλλά δεν θα τον ωφελήσει σε τίποτα να λυπάται γι'αυτό, αφού δεν μπορεί να το αλλάξει. Το καλύτερο που έχει να κάνει είναι να το αποδεχτεί και να μάθει να ζει με αυτό όπως και με το ότι δεν μπορεί να πετάει. Διαφορετικά, το μόνο που θα καταφέρει θα είναι να προκαλέσει κι άλλα προβλήματα στον εαυτό του.

          Ένα ακόμα πράγμα που έχει σημασία και στην πρόληψη και στην επίλυση και στην αποδοχή μιας μόνιμης δυσάρεστης κατάστασης είναι η ψυχή του ανθρώπου. Αυτό συμβαίνει επειδή και στις τρεις περιπτώσεις ο χαρακτήρας του ανθρώπου παίζει σπουδαίο ρόλο. Ένας αισιόδοξος, χαρούμενος και παράλληλα δυνατός(ψυχικά) κι αποφασιστικός άνθρωπος θα τα καταφέρει πολύ καλύτερα από έναν άνθρωπο από έναν άνθρωπο απαισιόδοξο, διστακτικό και αδύναμο, και στις 3 περιπτώσεις. Αυτό πρέπει να το κατανοήσουν όλοι οι άνθρωποι: η απαισιοδοξία, η διστακτικότητα κι ο αδύναμος χαρακτήρας είναι προβλήματα. Προβλήματα επιλύσιμα, τα οποία πρέπει να επιλυθούν προτού γεννήσουν κι άλλα. Ένας άνθρωπος που αντιμετωπίζει τη ζωή με αισιοδοξία κι αποφασιστικότητα θα βρίσκει σχεδόν πάντα το σθένος να αντιμετωπίσει (αποτελεσματικά) και τα προβλήματα, τα οποία είναι αναπόσπαστο μέρος της. Αυτό νομίζω ότι μπορεί ο καθένας να το δει κι από την εμπειρία του. Επίσης, η ψυχή παίζει το ρόλο της και μέσω των συναισθημάτων. Ο λόγος είναι νομίζω προφανής. Μια υγιής και δυνατή ψυχή, η οποία προκύπτει μέσα από τη βίωση ως επί το πλείστον ευχάριστων συναισθημάτων, έχει σίγουρα μεγαλύτερη υπομονή και μεγαλύτερη αισιοδοξία, καθώς και περισσότερη δύναμη από μια άρρωστη-αδύναμη ψυχή, η οποία προκύπτει από τη βίωση κατά κύριο λόγο δυσάρεστων συναισθημάτων. Κάτι πολύ σημαντικό που προκύπτει από αυτό είναι ότι όσο μεγαλύτερη είναι η λύπη, η απογοήτευση κι όποιο άλλο αρνητικό συναίσθημα προκαλεί ένα πρόβλημα στην ψυχή, τόσο πιο αδύναμη θα γίνεται αυτή και λοιπόν τόσο λιγότερο σθένος θα έχει για να το καταπολεμήσει. Αυτός είναι ο λόγος που πρέπει να μένουμε ψύχραιμοι όποτε παρουσιάζεται ένα πρόβλημα.
 


          Τελειώνοντας και τη σημερινή μου ανάρτηση, θα ήθελα να κάνω μια αναφορά και σε μια πολύ σοφή φράση(την οποία έχω δυστυχώς ξεχάσει ποιος την είπε, αλλά αν το θυμηθώ θα το προσθέσω). <<Για δύο πράγματα δεν αξίζει να στεναχωριέται κανείς: για αυτά που μπορεί να διορθώσει και για αυτά που δεν μπορεί να διορθώσει>>. Δεν υπάρχει καμιά φράση που να αρμόζει περισσότερο στο θέμα της σημερινής μου ανάρτησης, τα προβλήματα. Γιατί πράγματι, έτσι είναι. Για όσα μπορούμε να λύσουμε, δεν αξίζει να στεναχωριόμαστε ακριβώς επειδή μπορούμε να τα λύσουμε, και για όσα δεν μπορούμε δεν αξίζει επειδή ό,τι και να κάνουμε δεν μπορούμε να απαλλαγούμε από αυτά, επομένως πρέπει να τα δεχτούμε ως μια μόνιμη κατάσταση και να μάθουμε να ζούμε με αυτά, αφού έτσι κι αλλιώς το να λυπόμαστε για αυτά το μόνο που θα επιφέρει είναι νέα προβλήματα. Κλείνοντας θέλω να ευχηθώ σε όλους καλή τύχη όσον αφορά την αντιμετώπιση των προβλημάτων τους κι επίσης να τους υπενθυμίσω ότι αν δεν τα λύσουν αυτοί οι ίδιοι(όσα λύνονται), να μην το περιμένουν κι από κανέναν άλλο.

                                                           Homo Cogitans

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου